enstraat Een W.O.I - monument in Zutphen
Hergebruik
Herkomst
Zutphen-Molmen taal
Afb.7. De Legering van de 4e
Verkenningsgroep op vliegbasis Bergen,
late jaren 30 van de twintigste eeuw.
Opvallend zijn de constructieve
overeenkomsten van de loods met de
Zutphense Vliegloods. Uit: Jong, A.P.
de, Vlucht door de tijd: Koningklijke
Luchtmacht 75 jaar, Houten 1988, 57
opzet en afmetingen zijn nagenoeg gelijk. De
hangardiepte bedraagt voor beide construc
ties 22,20 meter. De breedte verschilt slechts
zes centimeter, 66,30 meter voor de hangars
van de Vliegloods, 66,24 meter voor de loods
in Hengelo. Voor het linkerdeel van de Vlieg
loods geldt hetzelfde, met het verschil dat de
hoofdligger niet door één, maar door twee
stalen vakwerkstijlen wordt opgevangen. Een
tweede verschil is dat hoofdligger en stijlen
van het linkerdeel lichter zijn uitgevoerd. De
traveebreedte van beide helften is overigens
gelijk, net als de constructieve opzet van de
liggers en de dakspanten. Beide loodsdelen
tellen 12 traveeën van elk ca. 5,50 meter. Uit
bovenstaande vergelijking kan maar één con
clusie getrokken worden: voor de Vliegloods
is gebruik gemaakt van twee hergebruikte
vliegtuighangars.
Het ligt voor de hand een verband te leggen
met het Verdrag van Versailles, dat in 1919 de
demilitarisatie van Duitsland regelde. Als gevolg
van dat verdrag is ook de Luftwaffe ontmanteld.
Veel militaire vliegvelden werden in de daar
opvolgende periode in gebruik genomen voor
de burgerluchtvaart. Andere velden werden
gesloten en de gebouwen gesloopt. Dit zal ook
voor diverse hangars het geval zijn geweest.
Aangezien een hangar zeer goed opnieuw is te
gebruiken als loods, magazijn of productiehal zal
Afb.4. Het dak rust op geklonken
vakwerkspanten
foto J.S. Krijnen - Gemeente Zutphen
Afb.6. Luchtfoto uit 1928 van een deel van de binnenstad met boven de Vliegloods in
de oorspronkelijke ruimtelijke context met haven en rechts boven het oude
Veemarktterrein foto coll. Stedelijke Musea Zutphen
Met de Vliegloods is iets opmerkelijks aan de
hand, gelet op de constructieve kenmerken
en de ruimtelijke opzet van het gebouw. Waar
ten tijde van de bouw over het algemeen
werd gekozen voor een constructie waarbij
de ruimte in één keer werd overspannen, is
dat voor de bouw van de Vliegloods niet het
geval. Op regelmatige afstand zijn namelijk
in de ruimte vakwerkstaanders aanwezig, die
vakwerkliggers van het dak ondersteunen.
Wanneer de Vliegloods vergeleken wordt met
foto's van historische, grotendeels verdwenen
Nederlandse, Engelse en Duitse vliegtuig
hangars, dan blijkt dat er veel verwantschap
bestaat in constructieve en ruimtelijke opzet.
Van een vergelijkbare loods in Hengelo staat
inmiddels vast dat daarvoor een Duitse han
gar uit W.O.I is gebruikt. Het rechterdeel van
de Vliegloods is vrijwel een kopie van de loods
in Hengelo4. Constructieve en ruimtelijke
Afb.5. De Havenzijde van de Vliegloods
vertoont nog de verspringende platte
grond uit de bouwtijd.
foto J.S. Krijnen - Gemeente Zutphen
7
