Jk
- Monumentenzorg
grote werd een tijdlang als afvalkuil
gebruikt. De vondsten uit de kuilen
en lagen dateren uit de eerste helft
van de 13e eeuw. De keramiek-
vondsten, meest kleine scherven,
bestaan opvallend genoeg wel gro
tendeels uit geïmporteerde kera
miek uit het Rijnland: kannen van
protosteengoed uit Siegburg en
Paffrath. Het hoge percentage im
portmateriaal wijst ook op het ste
delijk karakter van de woonplaats
in de 13e eeuw.
Dit betekent dat al voor en tijdens
de bouw van de eerste bakstenen
stadsmuur rond de oude stad er al
sprake was van een lintbebouwing
langs de uitvalsweg Laarstraat 'ex
tra muros' (buiten de muren). De
enige aanwijzing voor een 13e-
eeuwse datering voor de stedelijke
bewoning in de Laarstraat bestond
uit de waarneming van de resten
van een houten straat tijdens de ri
oolvervanging enkele tientallen ja
ren geleden. Inmiddels is door ar
cheologisch onderzoek bekend dat
deze houten straten in Zutphen
werden aangelegd in de periode ca.
1200 tot in het begin van de 14e
eeuw. Hoe klein ook, de waarne
ming in Laarstraat 24 geeft een
eerste blik in de vroegste historie
van deze uitloopstraat van de mid
deleeuwse stad.
Alle jongere bewoningslagen en
sporen (tussen ca. 1250 en 1600)
zijn door de aanleg van de kelder
van Laarstraat 24 omstreeks 1600
verdwenen.
De ondergrond en ruimtelijke
ontwikkeling van de Laarstraat
De eerste stedelijke bewoning bui
ten de stadsmuren lag op een niet
nader te dateren akkerlaag van licht
bruingrijs zand. Deze préstedelijke
akker was aangelegd op een ge
mengd lemige en zandige oeverwal
van de Berkel. Uit de grondslag
bleek dat het grondwater tot vlak
onder het toenmalige maaiveld
heeft gestaan. Deze oeverwal be
hoorde daarom aanvankelijk niet
tot de meest droge en vruchtbare
plaatsen om te wonen maar hij was
hoog genoeg om redelijk droog van
de Zutphense rivierduinen aan de
Ijssel naar de zandgronden bij de
Warnsveldse weg en Wamsveld te
komen. De oorsprong van de
Laarstraat is dus een doorgaande
landweg van een knooppunt van
landwegen uit de vier windrichtin
gen die op de Zutphense rivierdui
nen samenkwamen. Komende van
uit het oosten (Lochem, Warnsveld)
kwam men via de Laarstraat bij de
Berkel, stak daar de rivier over om
ter hoogte van de Schupstoel op de
hoge zandrug van Zutphen aan te
komen.
De Berkel stroomde voor ongeveer
het jaar 1225 tussen de
Beukerstraat en de Laarstraat de
Polsbroek in om bij de
Spittaalstraat - Walstraat in de
Ijssel uit te monden. Na ca. 1225
werd deze oude Berkelmonding af
gedamd en werd de Berkel door de
zandrug van Zutphen heen gekana
liseerd en gestuwd voor de water
molens bij de huidige Overwelving.
Deze molens, eigendom van de
Gelderse graven, worden al in 1281
in de geschreven bronnen ge
noemd. Vermoedelijk tijdens deze
kanalisatie is het laaggelegen dras
sige gebied van de Polsbroek tussen
de Laarstraat en Spittaalstraat be-
I Afb. 2 Kadastrale mi
nuut van 1832 met de
ligging van Laarstraat
24. De smalle diepe ka
vels van de Laarstraat
zijn kenmerkend voor
het ontginningspatroon
in de 13e eeuw. In de
loop van de middeleeu
wen ontstond er een ge
sloten rij huizen aan de
Laarstraat met daarach
ter diepe tuinen en een
rij pakhuizen, achter
huizen en schuren aan
de Donkere Steeg
t Afb. 3 Kannen van pro
tosteengoed uit het
Rijnland, gevonden bij
diverse opgravingen in
Zutphen. Scherven van
dergelijke kannen wer
den in de oudste stede
lijke bewoningslagen
van de Laarstraat aan
getroffen. foto
Archeologie - Gemeente
Zutphen
dijkt en ingepolderd. Waarschijnlijk
hebben de broeders van de Heilige
Geest van het klooster Spittaal in
de Spittaalstraat een belangrijke rol
gespeeld in deze ontginningsactivi
teit. Dit klooster en gasthuis wordt
in 1268 voor het eerst genoemd
maar moet toen al enige tijd be
staan hebben.
Met de vondst van 13e-eeuwse be-
woningssporen in de Laarstraat
lijkt het er op dat mogelijk tijdens
deze ontginning de Laarstraat als
lintbebouwing langs een bestaande
uitvalsweg van Zutphen verstede
lijkt. Mogelijk vormden de eerste
huispercelen in de Laarstraat het
uitgangspunt voor de smalle en
lange ontginningsverkaveling in de
Polsbroek. Nog altijd is goed te zien
dat de meeste huizen in de
Laarstraat smalle en diepe tuinen
hebben.
Bouwhistorisch onderzoek
Laarstraat 24 is een drie vensteras
sen breed pand met een gemetselde
klokgevel. Het huis heeft een ton-
Zutphen
