Monumentenzorg laag-bij-de-gronds: kelderluiken in Zutphen. y' Ja -US 'x .-X v- -,w-v c o--.x>x;> \V\\\X~VN v_: xxèHx y VS. VN;,... Xtwt, *"$r 1 4.. M tff'k -Monumentenzorg Zjitphen "v v IS. -- gg^itfjr A"v' Met alle toegenomen waardering voor vensterluiken en zonneblin den de afgelopen periode, zou je bijna vergeten dat er nog een ander luiktype in de Zutphense binnen stad aanwezig is. Een type boven dien dat in tegenstelling tot de ven sterluiken nog in ruime mate aan wezig is en vaak een functie ver vult. We hebben het over kelderlui ken. Tot ver in de 20ste eeuw bezat elk pand in de binnenstad met een kelder (bijna elk pand) een toegang vanaf de straat. Makkelijk bij be voorrading en goed voor de beluch ting van de kelder. Het gaat echter slecht met de kel derluiken. Vele zijn al uit het Zutphense straatbeeld verdwenen. Dit hangt nauw samen met het ge wijzigde gebruik van de kelders. Dit geldt dan met name voor de afge nomen handelsfunctie van de kel ders, waarvoor de keldertoegangen in de straat werden gebruikt. Kelders worden tegenwoordig on der winkels nog wel voor opslag gebruikt, maar bevoorrading ge beurt veelal van binnenuit waar door een straattoegang niet meer noodzakelijk is. Ook het gebruik van de huiselijke kelder is in de loop van de 20ste eeuw gewijzigd. Als gevolg van de introductie van de koelkast werd het niet meer noodzakelijk om kort houdbare levensmiddelen zoals vlees en zuivel in de kelder op te slaan. Deze kunnen meteen in de keuken houdbaar worden opgebor gen. Daarnaast verminderde de noodzaak om voedselvoorraden in de kelder aan te leggen, zeker met de toename van een vast aanbod in de winkels. Het gevolg van het gewijzigde ge bruik is voor het Zutphense straat beeld geweest dat geleidelijk het aantal kelderluiken is afgenomen. Aangezien de gemeente in de meeste gevallen verantwoordelijk is voor het onderhoud heeft zij in het verleden gezorgd voor zoveel mo gelijk onderhoudsvrije stalen lui ken met antislip-profiel. Een duur zame maar helaas weinig fraaie op lossing (afbeelding 2). Ze hebben bovendien door de tijd vaak een roestig uiterlijk gekregen, ramme len als er overheen wordt gelopen, maken kortom een slordige indruk. Mogelijk is dit weinig uitnodigende uiterlijk van de kelderluiken mede debet aan hun verdwijning. Dit, ge koppeld aan de niet meer aanwezi ge noodzaak in het gebruik, heeft er in het verleden voor gezorgd dat met name bij terrassen van café's en restaurants kelderluiken nogal eens plaats hebben moeten maken voor een doorgetrokken bestrating. Weinig mensen beseffen echter dat een kelderluik een zichtbare ver wijzing is naar de levendige ge schiedenis van het gebruik van Zutphense huizen door de eeuwen heen. Kelders zijn in veel gevallen de oudste vertrekken van een huis en hebben vaak alle verbouwingen in het verleden ongewijzigd door staan. Daarnaast kunnen kelderluiken een verrijking voor het straatbeeld zijn. In de Duitse Oostzeestad Rostock is dat goed begrepen. Daar werden door ondergetekende recent aange bracht kelderluiken aangetroffen waarin optische kwaliteit en duur zaamheid zijn gecombineerd tot aansprekend straatmeubilair (zie afbeelding 1). Brengt u een bezoek aan de Zutphense binnenstad, let dan eens op de vele kelderluiken. Boven elk kelderluik kan een potentieel mid deleeuws pand staan. Stelt u zich bovendien het effect voor indien al le kelderluiken een opwaardering zouden ondergaan. Ongetwijfeld een verrijking voor de binnenstad. Jeroen Krijnen, afdeling Bouwen, Wonen en Monumentenzorg afb. 1 Houten, dubbel scharnierend kelderluik met beluchtings-l lichtrooster, Am Schwïbbogen, Rostock (DJ, foto J.S. Krijnen. afb. 2 Kelderluik van staal, Lange Hofstraat, Zutphen, foto ].S. Krijnen. y t 1' v

Periodiekenviewer van Erfgoedcentrum Zutphen

Zutphen MoNUmentaal (2000-2012) | 2001 | | pagina 7