r
afb. 2 Houtmarkt 53-55
vlak voor de af
braak in 1961. Het
formaat van de
kapconstructie laat
zich aflezen aan de
plaats van de ver
gaarbakken voor de
goot. Foto Stedelijk
Museum Zutphen -
collectie
Zeylemaker.
afb. 3 (foto rechts)
Houtmarkt 53-55
na sloop van het
rechterdeel van het
huis. Het overgeble
ven deel heeft als
basis gediend voor
het huidige pand
Houtmarkt 53. Foto
Stedelijk Museum
Zutphen - collectie
Zeylemaker.
afb. 4
Een globale reconstructie
van de langsspantcon-
structie in Houtmarkt 53
in zijaanzicht, geprojec
teerd op een langsdoorsne-
de van het huidige pand.
Afmetingen van de spant-
constructrie zijn deels ge
schat. Of de houten staan
ders ononderbroken door
lopen of dat ze onderbro
ken zijn door de liggende
balken - zoals op de teke
ning als suggestie is ge
bracht - is onbekend.
Tekening ].S. Krijnen, ge
meente Zutphen.
Op een aantal plaatsen op de bega
ne grond en eerste verdieping wer
den in de rechtermuur delen aange
troffen die wijzen op de mogelijk
volledig aanwezige langsspantcon-
structie. Deze constructie fungeer
de als constructieve ondersteuning
voor de vloerbalken en verdeelde de
Ruerpot in de lengte in twee niet
even brede helften. Op twee waar
genomen plekken op de begane
grond waren verticale en schuine
eiken balken (de stijlen en korbeels)
waarneembaar, maar zijn inmiddels
weer weggewerkt achter voorzet
wanden. Deze constructie-elemen
ten zijn op de eerste verdieping nog
wel zichtbaar, zij het betegeld, aan
wezig.
Naast de verticale constructiedelen
werd ook de oorspronkelijke balk
laag boven de begane grond aange
troffen. Weliswaar is deze in 1977
ca. 30 cm hoger gebracht, alle oude
balken zijn nog wel ter plekke aan
wezig. De balken zijn in de 18de
eeuw omtimmerd, maar de omtim-
mering is op diverse plaatsen ver
dwenen, zodat daar een lichtkleu
rige rankenbeschildering op een
steenrode ondergrond zichtbaar is.
Deze beschildering is mogelijk in
de tweede helft van de 16de eeuw
te dateren. Een dergelijke beschil
dering is (op moment van schrij
ven) niet eerder in Zutphen aange
troffen!
Langsspantconstructie
De boven beschreven balken rusten
aan de linkerzijde in de bouwmuur
die het pand deelt met Houtmarkt
51, het huis De Witte Wanne, aan
de rechterzijde heeft de balklaag
oorspronkelijk gesteund op de
langsspantconstructie (afbeelding 4).
De constructie is oorspronkelijk
vermoedelijk van begane grond tot
in de nok van het dak aanwezig ge
weest. Toen de rechterhelft van het
huis in 1961 is gesloopt, is ook de
volledige middeleeuwse eiken kap
constructie verdwenen. Of de kap
ook een langsspantconstructie heeft
gehad is dus niet meer na te gaan
(afbeelding 5).
Een langsspantconstructie is een
constructiewijze halverwege de
breedte van een huis waarbij in de
zelfde richting als de langste gevels
een constructie wordt aangebracht.
S 4.
Het gaat dan in vrijwel alle geval
len om huizen die breder zijn dan
een gangbaar binnenstadspand van
ca. 5 meter. Vaak zijn deze huizen
tussen de 8 en 11 meter breed.
Omdat de afstand tussen de dra
gende muren daardoor nogal groot
wordt, was men genoodzaakt spe
ciale maatregelen te treffen. In een
aantal gevallen is een langsspant
constructie toegepast als ondersteu
nende constructie op de begane
grond en verdieping. Dit heeft het
voordeel dat de balken die worden
ondersteund relatief licht gehouden
kunnen worden. Men hoefde dan,
afhankelijk van de breedte van het
huis niet te kiezen voor de andere
optie: het achterwege laten van de
langsspantconstructie en het over
bruggen van de overspanning in
één keer door zeer dikke en zware
balken van 8 tot 11 meter lengte en
ca. 50 cm hoog in te brengen.
Dergelijk zware balken zijn moei
lijk handelbaar, duur en vragen bo
vendien om zeer zware bouwmu-
ren, die eveneens kostbaar zijn.
De langsspantconstructie is meestal
toegepast als onderdeel van kap
constructies en gebruikt in panden
die de kaprichting evenwijdig aan
de straat hebben, een zg. dwars
huis, danwel in panden die de kap
richting juist haaks op de straat
hebben, een zg. diep huis. De
Ruerpot was ook zo'n diep huis.
Voorbeelden van andere diepe hui
zen in Zutphen met een langs
spantconstructie zijn Zaadmarkt
85, Lange Hofstraat 23-251 en
Korte Hofstraat la. Houtmarkt
42-44 is ook zo'n voorbeeld, maar
is in dit rijtje enigzins een vreemde
eend in de bijt, omdat het diepe
huis zowel in de kap als op de eer-
Zullen Monumentenzorg
2
