Huizen en huisraad van rijke burgers,
vrome geestelijken en arme sloebers
in de Dieserstraat
Monumentenzorg
In de maand november van het jaar
1999 en van 25 juni tot en met 23
juli 2000 is er archeologisch onder
zoek verricht op de nieuwbouwlo-
catie van de Vrije School 'De IJssel'
aan de Dieserstraat. Door de bouw
van de school en de aanleg van een
ondergrondse gymzaal zou alle his
torische informatie in de bodem
voorgoed verdwijnen. Reden ge
noeg voor het gemeentelijk bureau
Archeologie en de vrijwilligers om
de plek achter de St. Janskerk te on
derzoeken. De gemeentelijk archeo
loog en zijn medewerkers werden
geassisteerd door twee studentes
van de Universiteit van Amsterdam
en jongeren van de Nederlandse
Jeugdbond voor Geschiedenis.
Het resultaat is een grote hoeveel
heid informatie over het ontstaan,
de ontwikkeling en de bewoning
van de middeleeuwse wijk de
Nieuwstad. Het zal nog enige tijd
duren voordat alle gegevens zijn
verwerkt en ontsloten voor toe
komstig onderzoek.
Toch volgt hier alvast een overzicht
van de belangrijkste resultaten.
De oudste bewoningssporen aan de
Dieserstraat gaan minimaal terug
tot de Romeinse periode, de derde
eeuw na Christus. Er was toen
sprake van agrarische bewoning op
de zandrug waarop de hele binnen
stad van Zutphen ligt. Uit de vele
paalsporen en kuilen kon een boer
derij van meer dan 14 x 6 meter en
een naastliggende komhut worden
herkend. Dergelijke erven zullen
verspreid over de zandrug hebben
gelegen, gezien het grote oppervlak
waarop in Zutphen sporen van in
heemse (germaanse) bewoning
wordt aangetroffen. Al eerder was
aangetoond dat de Nieuwstad,
evenals de omgeving van het plein
's-Gravenhof, in de Romeinse tijd
werd bewoond.
Het terrein aan de Dieserstraat
werd daarna bijna duizend jaar als
akkerland gebruikt, terwijl enkele
honderden meters naar het zuiden
geleidelijk een stad tot ontwikke
ling kwam: Zutphen.
Omstreeks 1250 werd de
Nieuwstad als een planmatig opge
zette stad met haaks kruisende
straten door de Gelderse graven ge
sticht. De zuid-noord lopende
Dieserstraat wordt gekruist door
resp. de Beekstraat, de Halterstraat-
Geweldigershoek, de O.L.Vrouwe-
straat-Tengnagelshoek en de
Isendoornstraat-Reinmakershoek.
Al deze straten liepen dood op to
rens in de stadsmuur. Op de nieuwe
bouwgrond aan de Dieserstraat
werden percelen uitgegeven en
werden op dit terrein voor het eerst
enkele houten huizen gebouwd.
Naast sporen van de eerste stedelij
ke bebouwing zijn ook twee houten
waterputten uit die tijd gevonden.
Al omstreeks 1250 stond er een ka
pel op de plaats van de huidige
Nieuwstadskerk. Deze kapel werd
rond 1300 vergroot tot een vol
waardige parochiekerk van de nieu
we stad. De Nieuwstad werd vanaf
het begin van de 14e eeuw om
muurd. De Dieserstraat was in de
middeleeuwen de hoofdstraat van
de wijk. Aan het noordelijke uitein
de van de Dieserstraat was dan ook
de hoofdpoort in de stadsmuur: de
oude Nieuwstadspoort. Vanaf het
midden van de veertiende eeuw
(omstreeks 1350) werden de meeste
houten bouwsels aan de
Dieserstraat vervangen door bak-
Middeleeuwse funde
ringen voorhuizen met
beerputten en afvalkui-
len op de achtererven.
Kadastrale situatie
Nieuwstad 1832 met
de ligging van de opgra
ving aan de Dieserstraat
(1999-2000).
7
