Monumentenzorg
voor een datering van de kapcon
structie. In veel gevallen is daarmee
het bouwjaar van het huis bekend,
maar het wil ook voorkomen dat er
sprake is van een van oorsprong
ouder huis dat tijdens een verbou
wing een volledig nieuwe kapcon
structie heeft gekregen. Een date
ring staat daarom nooit op zichzelf
en moet voor een juiste interpreta
tie altijd binnen het licht van de
context worden bekeken.
Een voorbeeld: Beukerstraat 77
Een goed voorbeeld van een den-
drochronologische datering, die de
potentie heeft om verkeerd geïnter
preteerd te worden, is de uitkomst
van het onderzoek naar de con
structie van het pand Beukerstraat
77.
Het gaat hier om een eenvoudige
sporenkap met enkele haanhouten
van eiken, dus zonder ondersteu
nende gebinten. De constructie laat
geen sporen van hergebruik zien en
is daarom mogelijk van vers gekapt
Geen 14de-eeuwse constructie dus,
laat staan zekerheid omtrent een
datering van de vroegste fase van
het huis in dezelfde eeuw. De den-
drochronologische gegevens zijn
echter niet nutteloos geweest. Ze
hebben namelijk een aantal zaken
duidelijk gemaakt èn weer stof tot
nadenken opgeleverd, namelijk:
hout gemaakt. Uit de genomen
monsters bleek onomstotelijk dat
het voor de sporen gebruikte eiken
hout in het vooijaar van het jaar
1307 moet zijn gekapt. Een date
ring die de gemoederen binnen de
sectie Monumentenzorg uiteraard
niet geheel onberoerd kon laten.
Een vroeg 14de-eeuwse kapcon
structie is namelijk geen dagelijks
voorkomend gegeven.
Er was echter reden tot twijfel. De
constructiewijze heeft nauwelijks
kenmerken van een vroeg 14de-
eeuwse sporenkap.
Houtverbindingen, telmerken en de
opzet van de constructie maken
duidelijk dat de kapconstructie in
de 16de eeuw tot stand gekomen
moet zijn -
1 In de eerste plaats, dat de con
structie is gemaakt van herge
bruikt materiaal.
2 In de tweede plaats, dat het hout
uit een grote partij afkomstig
moet zijn; drie willekeurig geno
men houtmonsters met een gelij
ke datering is moeilijk toeval te
noemen.
3 In de derde plaats, dat het moet
gaan om hergebruikt materiaal
uit een forse constructie, waarvan
de daksporen voldoende lang wa
ren om voor Beukerstraat 77 spo
ren op maat te laten zagen zonder
dat oude verbindingspunten in de
nieuwe constructie zichtbaar aan
wezig zouden zijn
4 In de vierde plaats, dat er geen
sluitende verklaring is te geven
omtrent de herkomst.
5 In de vijfde plaats, dat om een
voor ons onbekende oorzaak geen
reden danwel mogelijkheid heeft
bestaan om bij de 16de-eeuwse
verbouwing de verdwenen con
structie te handhaven of opnieuw
te gebruiken.
Het dendrochronologisch onder
zoek naar de kapconstructie van
Beukerstraat 77 heeft niet zozeer
een sluitende datering van de kap
constructie, laat staan van het huis
opgeleverd, maar in dit geval wel
overduidelijk aangetoond dat er
voor de kap hergebruikt hout is
toegepast dat uit één partij afkom
stig moet zijn. Het onderzoek heeft
ook aangetoond dat ofschoon een
datering van het hout op het kap-
jaar mogelijk blijkt, kritisch naar de
uitkomsten ervan gekeken moet
worden. De dateringen staan nooit
op zich zelf en dienen altijd binnen
de verschillende ontwikkelingstadia
van een huis gezien te worden.
Het belangrijkste resultaat van de
datering van het hout en het bijbe
horende bouwhistorisch onderzoek
mag natuurlijk niet uit het oog
worden verloren. Wéér is het be
wijs geleverd voor de aanwezigheid
van een boeiend oud verhaal achter
een 19de-eeuwse gevel.
Jeroen Krijnen,
gemeentelijk bouwhistoricus,
afdeling Bouwen Wonen en
Monumentenzorg
Dendrochronoloog
Martijn Vink van BAAC
in actie in het pand
Beukerstraat 67.
Foto J.S. Krijnen,
gemeente Zutphen.
-< Houtmonsters uit de
kap van de Burgerzaal,
gedateerd op circa 1450.
Foto J.S. Krijnen, ge
meente Zutphen.
5
