Houtmarkt 47, 49 en
51, "Wilten-panden"
MM Monumentenzorg
De kapconstructie van
het achterhuis uit 1385,
foto auteur. >-
De gevels van
Houtmarkt 47 (links) en
49 ofwel "De Steerne"
en "Het Swert",
foto auteur.
Deze drie panden, prominent aan
wezig op de hoek van de Korte
Hofstraat en Houtmarkt, vielen
lange tijd op vanwege hun slechte
staat van onderhoud. Onlangs is
echter een omvangrijke onder-
houdscampagne gestart. Dit was
een goede aanleiding om de panden
aan een onderzoek te onderwerpen.
Daarbij is naast de gemeentelijk
bouwhistoricus ook bouwhistorisch
onderzoeksburo IBID betrokken
geweest voor houtmonsternames
en -analyse. Alle drie de panden
hebben een hoge begane grond,
twee bouwlagen en worden met
een kap afgesloten. De drie huizen
hebben alle een wigvormige platte
grond die in de huizen goed her
kenbaar is.
Houtmarkt 47 "De Steerne" en
Houtmarkt 49 "DatSweert".
Deze twee huizen hebben een
gemeenschappelijk, dwarsgeplaatst
achterhuis. Dit is een oorspronke
lijk 14de-eeuws huis, waarvan de
ezelrug gevelafwerking aan de
westzijde (van Houtmarkt 47)
bijna volledig aanwezig is. Ook
bezit het achterhuis een vermoede
lijk oorspronkelijke kelder.
Aan het eind van de 15de of eerste
helft van de 16de eeuw is het pand
naar voren toe uitgebreid, gesplitst
en aan de straatzijde voorzien van
twee voorgevels. Het achterhuis is
tegenwoordig nog aanwezige ven
sters op de le en 2e verdieping
aangebracht alsmede de karakteris
tieke ronde vensters op zolder
hoogte. Vermoedelijk is toen ook
toen in de lengte gedeeld, waarbij
de voorste helft is afgebroken.
Vermoedelijk is het restant (de
achterste helft) toen voor de eerste
maal opgehoogd waarbij de
bestaande jukken van de oorspron
kelijke kapconstructie zijn herge
bruikt. Vermoedelijk is in de 19de
eeuw het restant van het achter
huis nog een keer opgehoogd. De
twee maal hergebruikte eiken juk
ken dragen momenteel een lesse
naarsdak en zijn opgebouwd uit
twee krommers met dekbalken en
korbelen (zie afbeelding). De dek
balken zijn direct in de achtergevel
van de nummers 47 en 49 ingela
ten. In opdracht van de gemeente
Zutphen zijn door M. Vink van
IBID enkele houtmonsters uit de
kapconstructie gehaald en geda
teerd. Het hout van deze kap is met
grote zekerheid in de winter van
1384-1385 gekapt en in het voor
jaar en zomer van 1385 toegepast.
Het eerste vermoeden over de
datering van de zichtbare linkerzij
gevel is daarmee bewaarheid: de
voorganger van zowel Houtmarkt
47 als 49 heeft een respectabele
leeftijd van 614 jaar, middeleeuwen
in Zutphen!
Het huidige (voor-)huis Houtmarkt
47 is vermoedelijk rond 1860 voor
zien van een nieuwe voorgevel met
een op kastelen geïnspireerde ge
velbeëindiging. Toen zijn ook de
links in het midden van het pand
een nieuw trappenhuis ingebouwd,
die van boven door een daklicht
werd verlicht. Momenteel rest van
dat 19de-eeuwse trappenhuis
alleen op de zolderverdieping
slechts de balustrade en enkele tre
den naar beneden.
Het ontwerp voor de huidige
bekroning van de gevel, een sobere
vorm van Amsterdamse School-
architectuur, stamt uit 1928.
De kapconstructie van het huis
heeft als gevolg van de wigvormige
plattegrond een vergelijkbare opzet
als van een zogenaamd beitelhuis:
breed en laag aan de voorzijde met
een flauwe dakhelling en naar de
achtergevel toe smaller en steiler
wordend. De kap wordt onder
steund met 4 jukken met dekbal
ken. Telmerken waren niet zicht
baar. De jukken zijn opgebouwd uit
rechte spantbenen en dekbalken
met in- en uitzwenkende korbelen.
Optisch doet de constructie 16de
eeuws aan. Het bleek helaas niet
mogelijk deze kap dendrochronolo-
gisch te dateren. De oorspronkelij
ke korbelen, die voor de broodno
dige dwarsstabiliteit van de con
structie zorgen, zijn bij het eerste
en tweede spant vermoedelijk tus
sen 1600 en 1650 vervangen door
de huidige exemplaren. Het derde
spant is nog oorspronkelijk. In de
6
