complex
bron
aantal
27
1,0
1,1
0,7
5.2.1. Kippen, eenden en ganzen
Deventer 17/18 62,8
18,2
19,0
505
31
26
Tabel 20. Aandelen van diverse groepen van vogelsoorten in percentages van het totaal aantal
botfragmenten van gegeten vogels, vergeleken voor diverse vondstcomplexen.
Tabel 21. De verhoudingen (in percentages) tussen de fragmentaantallen van de drie meest gegeten
vogelsoorten in de beerput van de Hof van Heeckeren. vergeleken met die van het Deventer Burseplein
uit de zelfde periode en de zeven eeuwen oudere afvalkuil op het Gravenhof.
kip
eend
gans
ov.
eend
gans
tot.
alg.
zwaan
duif
kalkoen
zang
vogels
totaal
rijk
jacht
wild
complex
Zutphen 10B
Zutphen 17B
Zutphen-10B
Zutphen-17B
Dwingelo
Eindh. -kasteel
Bergen
Horst
Rekem-16d
Dev. 17-18
Gron. -Raamst.
Den Haag
Delft-gasthuis
25
13
15
15
28
31
7
35
6
91,1
76,9
89,2
82,7
92,6
82,1
88,1
90,7
98,5
91,5
87,0
0,8
2,4
3,5
2,5
91,9
79,3
89,2
86,2
95,1
82,1
88,8
90,7
94,5
94,0
97,6
124
294
37
1356
81
78
135
557
91
447
85
2,5
10,6
1,6
5,8
2,7
4,3
3,7
15,4
7,4
5,7
4,4
0,4
6,5
13,9
8,1
8,4
1,2
2,6
3,7
3,7
1,1
5,6
2,4
kip
83,3
42,9
eend
15,8
23,9
tot.
114
226
bron:
27
8,1
20,7
10,8
13,8
4,9
17,9
11.1
9,3
5,5
6,0
2,4
gans
0,9
33,2
De resten van de drie meest gegeten soorten kip, eend en gans, zijn ongeveer gelijk
vertegenwoordigd in de beerput van de Hof van Heeckeren, waarbij de kip als meest
voorkomende gevolgd wordt door resp. gans en eend. Dit in tegenstelling tot het 10e eeuwse
afval van het Gravenhof, waarin kippenresten de hoofdmoot vormen en slechts één
ganzenfragment is aangetroffen (zie tabel 20 en 21). In de nabijgelegen handelsnederzetting
Deventer liggen de verhoudingen in de 9e tot 12e eeuw juist zo gelijk verdeeld als in de
beerput van de Hof van Heeckeren.37 Vanaf de 13e/14e eeuw domineren kippenresten onder de
vogelbotten uit de dan rijke Deventer handelaarsstraat, ook in de 17e/18e eeuw. In
middeleeuws afval is het percentage kip doorgaans hoger in rijkere contexten dan in armere
contexten in de zelfde periode in de zelfde regio. In West-Nederland lijkt het eten van kip pas
in de 16e eeuw algemeen gangbaar te worden, maar op hogere zandgronden kan dat eerder
zijn.38 Het hoge aandeel kippenresten van de 10e eeuwse Gravenhof kan bovendien
veroorzaakt zijn door de gebruikelijke afdracht van kapoenen (gecastreerde hanen) door
boeren aan hun leenheer. In de 17e eeuw zullen kippen toch vooral via de markt verhandeld
zijn. Het grotere aantal ganzen- en eendenbotten in de beerput van de Hof van Heeckeren
daarentegen, kan mede veroorzaakt zijn door een relatief groter aandeel van gejaagde, wilde
eenden en ganzen. Dit vermoeden wordt ondersteund door ganzen- en eendenbotten met
37 IJzereef Laarman 1986
38 Bult Robbers 1992
