1
Tot die tijd werd bij de geboorte van kinderen
veelal de hulp ingeroepen van puur door ervaring
wijs geworden vroedvrouwen, die echter geen
medische opleiding hadden gehad. Dr. Rive was
één van de artsen die verbetering in deze situatie
wilde brengen door deze vrouwen op te leiden tot
medisch vakbekwame vroedvrouwen.
waren, greep men terug op traditionele
theorieën. Men hield het op zaken als: de lucht
was bedorven, of de lichaamssappenbalans was
verstoord door een onregelmatige levenswijze,
of er was sprake van ongecontroleerde
gemoedsaandoeningen, of men was zich te
buiten gegaan aan uitspattingen of aan te veel
onrijp fruit, groenten, zure drankjes en uiteraard
alcohol. De beste remedie zou zijn frisse lucht en
een sober en ingetogen leven.
De pioniers van de koepokenting stuitten op een
muur van gewetensbezwaren, onverschilligheid,
onwetendheid en vooroordelen. Het belangrijkste
bezwaar was, dat de vaccinatie het vertrouwen in de
Heer zou ondermijnen. Plagen als de pokken waren
een gesel Gods; tegen een dergelijke beproeving
mocht men zich niet wapenen. Daarnaast
waren er toen, net als vandaag de dag, allerlei
complotdenkers. Ook waren er die dachten, dat door
het toedienen van de koepokken op den duur de hele
natie zou ‘verrunderen’ (zie de hierbij afgebeelde
spotprent).
De koepokenting gold als het paradepaardje van
de moderne beschaving. De medische stand werd
bereid gevonden de mensen gratis in te enten en
liet zich paaien met gouden medailles, die door
Lodewijk Napoleon in 1808 per decreet werden
Ondanks het verzet in vooral orthodox-religieuze
kringen beleefde de vaccinatie in de Bataafs-
Franse tijd (1795-1813) een sterke opmars. Lodewijk
Napoleon, koning van Nederland, verhief de
koepokprik tot ‘het dierbaarste voorwerp van de
staat’. Keizer Napoleon liet, om de weerstand onder
de bevolking te overwinnen, zijn pasgeboren zoon
als voorbeeld in het openbaar vaccineren.
keuring van schutters en gemeentepersoneel,
hulpverlenen bij ongevallen en het geneeskundig
schooltoezicht (ook hiervoor kwam later een
speciale arts).
Een zekere mate van bekendheid verwierf hij met
zijn strijd tegen de pokken. Armoede, eenzijdige
voeding, ongezonde lucht, slechte hygiëne en
lichamelijke verwaarlozing plus een schrijnend
gebrek aan kennis van de geneeskunde en de
effecten van geneesmiddelen hadden tot gevolg
dat in de negentiende eeuw cholera, pokken,
difterie, influenza, tuberculose, kinkhoest,
stuipen, mazelen en tyfus elk jaar veel
slachtoffers eisten, vooral in de dichtbevolkte
steden.
In 1796 ontdekte de Engelsman Edward
Jenner, dat wanneer mensen besmet waren
met koepokken, een ongevaarlijke ziekte
voor de mens, ze immuun werden voor het
levensbedreigende pokkenvirus. Daarmee had
men eindelijk een middel om de gevreesde
pokken te bestrijden.
Omdat de veroorzakers van deze epidemische
ziekten, bacillen en virussen, nog onbekend
Silhouetten van Johan Frans Rive en zijn vrouw Louisa
Christina Rive-Nijman door jkvr. G.S.A. van Heeckeren-van
Pabst
Wat betreft de vroedkunde (verloskunde) bracht
dr. Rive het zover, dat hij vanaf juni 1825 door
de Gedeputeerde Staten van Gelderland bevoegd
werd verklaard tot het geven van vroedkundig
onderwijs aan vrouwelijke leerlingen.
v
k
F
