BEKENDMAKING.
Het vonnis
Uit het boek Het geheim van de Valeriusstraat van Luuc Kooijmans: "Op 17 mei
1943 begon het proces.
Alle gevangenen werden uit hun cel gehaald en bijeen gedreven in de gang
en vervolgens de trap op, naar de kerk, waar de zitting werd gehouden. Daar
stonden rijen stoelen klaar, tegenover het altaar, dat was verborgen achter een
grote vlag met hakenkruis. Tweeënvijftig man stond terecht, op verdenking van
spionage. Ze hadden allemaal gewerkt voor de Inlichtingendienst en konden
allemaal een doodvonnis verwachten."
Op 26 mei werden de vonnissen uitgesproken. Tegen drieëntwintig van de
aangeklaagden werd de doodstraf geëist. Drie kregen blijkbaar nadien nog
gratie, want uiteindelijk werden op 20 juli 1943 twintig personen, onder wie
Emile van der Borch, op de Leusderheide gefusilleerd. De namen van zijn
medeslachtoffers zijn in de hiernaast geplaatste bekendmaking te lezen.
Hun lichamen werden na de oorlog teruggevonden in een kuil. Op de plaats
van de executie werd op 24 april 1954 een gedenkkruis geplaatst, dat be
kend staat als 'gedenkkruis Jannetjesdal', naar de plek op de Leusderheide.
Emile is later herbegraven op de particuliere begraafplaats van Kasteel
Verwolde. In 1985 werd hem het verzetskruis verleend. Op het landgoed
Verwolde is in de tuin een gedenksteen ter nagedachtenis aan hem aange
bracht en de laan naar huize Verwolde kreeg de naam Jonker Emilelaan.
Op 21-jarige leeftijd dichtte Emile het volgende:
Er fluit een verre wijze in de wind
Van woorden - nergens heb ik ze gevonden;
misschien dat ze geschreven stonden
in een oud boek, - misschien dat ik ze vind
in deze nacht, op dit papier. - Ik heb bemind
het stille leven; het heeft mij gebonden
in zwijgende aandacht, of ik ook verstonde
de stem die, zingend boven mensch en wind,
een lied uitzendt, helder en onomwonden,
weerloos als water, wolkenloos van zonde.
De Dienststelle van, den Wehr-
machtbefelfshaber in Nederland
maakt bekend;
Een aantal Nederlandsche onder
danen is wegens begunstiging van
den vijand en spionnage door een
krijgsraad ter dood veroordeeld
moeten worden. Het vonnis is na
ondersoek van dé gipatiekwestie met
den kogel aan de volgende per
sonen voltrokken:
Johan van Hattem, ingenieur, geb,
7-5-1314 te Soerabaja; Johannes
Willem van pienbroek, stud.-inge-
nïeur, geb. 4-8-1917 te Middelburg;
Cornelis „Cees" Wegerif, geb. 20
12-1919 te Dordrecht; Willem van
Hattem, ingenieur, geb. 6-8-19J.6 te
Soerabaja; Robert "Blaau-w, student
in de rechten, geb. 6-2-1937 te Rot
terdam; Kars Lucas Kamp, inge
nieur, geb- 15-12-1912 te Valparaiso;
Werner Heinrich van Doorninck,
ingenieur, geb. 27-11-1914 te Krui-
ningen; Gerard Abraham Tuyl, con
troleur, geb. 27-5-1906 te Alkmaar,
Willem Hendrik Emil van den
Borch tot Verwolde, geb. 17-5-1910
te Gorssel; Friedrich Alexander
van Oven, doctor in de economie,
geb. 3-1-1914 te pen Haag; Jan Sten-
ger, inspecteur spoorwegverkeer,
geb 19-1-1911 te Amsterdam; Adolf
Snijders, geb. 14-1-1920 te Amster
dam; Willem Koimans, volontair,
geb. 2-3-1923 te De Steeg; Jacob
Strobos, geb. 26rl-1920vte Amster
dam; Franciscus Jacobus Brejart,
luitenant beroepsmilitair, geb. 1-2
1917 te Breda; Cornelis Willem
Sturm, blikslager, geb. 16-10-1909
te Westkapelle; Jacob Brasser, tim
merman, geb. 11-3-1915 .te Middel
burg; Gerard ^le Paghter, timmer
man, geb. 11-3-1915 te Middelburg;
Bartholomeus Marïnus Christoph
Braat, luit. ter zee 2e klasse, geb.
25-6-191!2 te Samarinda; Johan Jacob
Diederik ten Bosch, luit. beroeps
militair, geb. 8-10-1914 te Den Haag.„
1 Een bibliofiel is iemand, die bijzondere boeken verzamelt, doorgaans oude, zeldzame, vaak kostbare boeken, zoals gesigneerde exemplaren, boeken
die in een kleine, beperkte oplage zijn verschenen of eerste drukken.
2 Dat blijkt tenminste uit de volgende vermelding in het Jaarboek der Rijksuniversiteit te Groningen 1945:
"Ter dood veroordeeld werd de doctorandus in de rechtsgeleerdheid WILLEM HENRIK EMILEVAN DER BORCH VAN VERWOLDE. De hoogleeraren dier
faculteit hebben een poging gedaan om zijn leven te redden door het indienen van een gratieverzoek, steunend op van der Borch's bijzondere gaven als juri
disch student - hij deed zijn beide examens cum laude en werkte aan een veelbelovend proefschrift - en ook als dichter in de Nederlandsche en Fransche taal.
Gebaat heeft dit echter niet; het vonnis is aan hem voltrokken, gelijk aan zoovelen, die op de eenige nog mogelijke wijze den strijd tegen den vijand hadden
voortgezet en wier namen gegrift zullen staan op het gedenkteeken, dat eens te hunner eere zal verrijzen."
3 UB: universiteitsbibliotheek
4 H. de la Fontaine Verweij in 'Herinneringen van een bibliothecaris 8. Emile van der Borch van Verwolde' in De boekenwereld, jaargang 3 (1986-1987).
5 Het geheim van de Valeriusstraat door Luuc Kooijmans, 2015.
6 bijnaam van de Deutsches Untersuchungs- und Strafgefangnis en Polizeigefangnis in het huis van bewaring in Scheveningen
gedurende de Tweede Wereldoorlog.
Bronnen
'Aux frais d'un amateur, Emile van der Borch van Verwolde en het boek' door C. van Dijk in het boek Uitbibliotheektuin en informatieveld, onder redactie
van H.F. Hofman e.a., 1978.
Het geheim van de Valeriusstraat door Luuc Kooijmans, 2015.
'De jonker en de dokter" door A. van Polen in het tijdschrift Land van Lochem, 2011, nr. 1.
'Emile van der Borch van Verwolde' in de serie 'Herinneringen van een bibliothecaris 8' door H. de la Fontaine Verweij in
De Boekenwereld, jaargang 3 (1986-1987).
Een oord van bang wachten: Kamp Haaren 1941-1944, door Peter Bak, 2018.
Website 'Groninger dichters': 'Emile van der Borch van Verwolde'
Website Oorlogsgravenstichting: Willem Henrik Emile van der Borch van Verwolde 1910-1943.
