Emile van der Borch van Verwolde,
dichter, bibliofiel1 en verzetsman
EX
LIBRIS
Eddy ter Braak
De naam Emile van der Borch heeft voor mij een bijzondere lading. Dat heeft deels te maken met
het feit dat hij afkomstig is uit een vooraanstaande familie die lang het huis en landgoed Verwolde
bij Laren in bezit heeft gehad en heeft bewoond. Deels ook omdat Emile van der Borch op jonge
leeftijd het slachtoffer is geworden van het zinloze geweld in de Tweede Wereldoorlog. De aan
schaf van een boekje met zijn ex libris was de directe aanleiding om me wat meer in hem te gaan
verdiepen. Het blijkt dat Emile niet alleen onze herinnering verdient als pleger van verzetsdaden
en als slachtoffer van die daden, maar ook als een persoon die zich intens heeft bezig gehouden
met het schrijven van gedichten. Daarnaast had hij grote interesse voor bibliofiele boeken. Daar
van had hij ook een bijzondere verzameling van in zijn bezit.
Emile en het gezin waarin hij opgroeide
Emile werd op 20 juli 1910 in Eefde geboren als eerste kind van het echtpaar mr.
Willem Henrik Emile baron van der Borch van Verwolde en zijn vrouw Line Voute. Hij
en zijn broertje Marie Paul werden niet op Het Mastler geboren, waar het gezin in
1911 heen verhuisde. Dit huis liet Van der Borch in 1911 in Eefde bouwen. Eefde lag
in de gemeente Gorssel, waar Van der Borch in 1911 de burgemeester werd. Hij werd
gedoopt met de namen Willem Henrik Emile, net als zijn vader. Na hem werden er
nog twee jongens en ook twee meisjes in het gezin geboren
Baron van der Borch van Verwolde is tot 1 januari 1928 burgemeester van Gorssel
geweest. Hij heeft toen zijn ambt neergelegd om het familiebezit, het uitgestrekte
landgoed Verwolde, te gaan beheren. De vorige beheerster en bewoonster van
het familiehuis op het uitgestrekte landgoed Verwolde, grootmoeder Paulina A.J.
barones van der Borch van Verwolde, was al in 1926 overleden, maar het gezin van
mr. W.H.E. baron van der Borch van Verwolde ging er niet direct wonen. Het huis
moest eerst voor het gezin beter bewoonbaar worden gemaakt. Dat kon dankzij de
gefortuneerde familie van Emiles moeder, Line Voute. Daardoor was het mogelijk
om het huis grondig te laten restaureren en aan te laten passen aan een modernere
vorm van bewoning. Er werd onder andere een toren tegen het huis aan gebouwd
en er kwam stromend water, elektriciteit, centrale verwarming, telefoon en zelfs een
lift. Vandaar dat burgemeester Van der Borch pas in 1928 zijn betrekking opzegde
om zich volledig te kunnen gaan wijden aan het landgoed en aan alles wat daar bij
hoorde.
Maar de crisis van de jaren dertig deed de familiefinanciën geen goed, waardoor
er bezuinigd moest worden. Huis Verwolde werd uiteindelijk gesloten en het gezin
verhuisde naar Zwitserland, waar het leven goedkoper was.
Het heeft het gezin blijkbaar geen goed gedaan, want in 1934 gingen zijn ouders uit
elkaar. Vader vestigde zich in het mondaine Montreux en later in Biarritz. Hij trouwde
nog twee keer in zijn leven.
Moeder ging met de kinderen terug naar Nederland. Zij nam het beheer van het landgoed Verwolde op zich. Ze
ging echter niet weer op het grote huis wonen. In plaats daarvan liet ze boerderij Groot Bekman verbouwen en
betrok dit huis met haar gezin.
Zijn studietijd en de eerste stappen op het literaire pad
Emile had ondertussen zijn lagere en middelbare schooltijd in Zutphen doorgebracht. Gedurende zijn middel
bare schooltijd verbleef hij wegens een longaandoening in de periode 1924-1925 in een Zwitsers sanatorium.
W. H. E.
BARON
VAN DER
BORCH
VAN
VERWOLDE
Ex libris van Emile van der
Borch met daarin de drie
raven uit het wapen van
de familie Van der Borch,
ontworpen door John
Buckland Wright.
