Zusters in de Tuinstraat
Hartelijke groeten uit Lochem (21)
CeesJan Frank
In deze langlopende rubriek tonen we u een keuze uit de vele historische ansichtkaarten die in
het verleden van Lochemse gebouwen, stads- en bosgezichten werden gemaakt. Dit keer is het
de beurt aan een ooit lommerrijk stukje van de binnenstad, de Tuinstraat, een straatje met heel
bijzondere bewoners.
Kort voordat de eerste Zusters Franciscanessen zich
in 1900 in een oud herenhuis aan de Tuinstraat ves
tigden had dit deel van de Lochemse binnenstad
nogal wat veranderingen ondergaan. Rond 1890 was
dwars door de tuinen van het vroegere herenhuis van
de familie Sölner een nieuwe straat aangelegd die
aansloot op de eveneens nieuwe brug over de stads
gracht. Deze "Tuinstraat" vormde, met de brug en de
pas aangelegde Kastanjelaan, de verbinding naar het
fraaie villapark dat vanaf 1880 in ontwikkeling was
langs de Nieuweweg.
Aan de zuidzijde van de Tuinstraat werden enkele wo
ningen en winkels gebouwd. Aan de noordzijde stond
nog steeds het grote herenhuis, dat in 1900 in handen
kwam van de Congregatie van de Zusters Francis
canessen uit Denekamp. Zij gingen zich in Lochem
richten op het verzorgen van zieke en rust behoe
vende ouderen. Ze noemden hun Lochemse stichting
"Sint Gudula", naar de patroonheilige van de Grote
kerk. In het najaar van 1900 namen de zusters ook de
"opvoeding van meisjes, die om een of andere reden
niet meer thuis konden zijn" op zich. Zo ontstond het
"St. Gudulagesticht".
Al gauw bleek het oude herenhuis veel te klein voor
de verpleging van de zieken en ouderen en de huis
vesting van de zusters en de vele tientallen meisjes
die naar Lochem kwamen. Daarom werd een grote
uitbreiding gerealiseerd in de vorm van het impo
sante gestichtsgebouw dat sinds de oplevering in
1902 meer dan tachtig jaar het straatbeeld van de
Tuinstraat heeft beheerst. In de eerste jaren van de
vorige eeuw volgden nog meer uitbreidingen vanwe
ge het groeiende aantal meisjes én voogdijkinderen.
Er waren jaren dat wel honderd meisjes in de leeftijd
van 1 tot 18 jaar bij de Lochemse zusters woonden. In
1907 werd besloten de zorg voor de zieken en ou
deren te scheiden van de opvang van de meisjes. Zo
verhuisde de verpleegafdeling naar de Nieuweweg en
in 1917 nogmaals, nu naar de Villa Antoinetta aan de
Barchemseweg.
In de jaren vijftig, nadat het gestichtsgebouw aan de
Tuinstraat was afgekeurd, werd de zorg voor kinderen
in Lochem beëindigd. Uiteindelijk is in 1983 het com
plex, inclusief het eeuwenoude herenhuis, afgebroken
om plaats te malen voor een nieuw bejaardentehuis
en verzorgingscentrum "Huize Gudula".
De Tuinstraat met het mooie doorkijkje naar de Lo
chemse kerktoren was al vanaf het begin een geliefd
stadsgezicht, dat rond 1900 op de eerste ansichtkaar
ten van het stadje werd vereeuwigd. Ook het schil
derachtig bij de brug over de stadsgracht gelegen
St. Gudulagesticht kwam op verschillende ansichten
terecht.
Bronnen:
- Boer, L. de, (2002), "Welzijnswerk van de zusters Franciscanessen",
in: Een eeuw burgerzin. Werken aan welzijn in Lochem, Lochem, p.
37-42.
- Klein Egelink, J. en A. Dieperink (1987), Geschiedenis van de Loch
emse straten in woord en beeld, Lochem.
- Ansichtkaarten: collectie auteur.
St. Gudulagesticht Lochem.
