Het jaar 1606: Lochem speelt een rol
in de nationale geschiedenis
Leeskring Paleografie1
Lochem is, zoals we wel weten, herhaaldelijk bezet en belegerd. Maar zelden zo enthousiast als
in 1606. Daar had onze werkgroep Paleografie geen oog voor gehad als we niet van de heer Let-
wory uit Zwolle een handschrift toegezonden hadden gekregen uit 1612, omdat daarin het woord
Lochem voorkomt.
~^>X©-^Xr V>tvvv
9 -,
ieesr \§o&l
S>.e\A-
cvw*
M^cvï^m 'Vjoui
Fragment van het getranscribeerde document: hoocheiden Drost van Zallandt, hoe dat hem
noch seer wall indachtig en bewust ijs dat die Grave van Solre in Anno 1606 omtrent den xx
julij, aleer dat Lochem ende Groll belegert worden van Graef Maurits...
In dit geval getuigt iemand over de graaf van Solre,
telg uit een oude familie uit de Belgische Nederlan
den, die in Spaanse dienst is getreden. Deze Spaans
gezinde graaf stuurt in juli van het jaar 1606 wagens
met voedsel en wapens naar Lochem en Groenlo om
deze steden te versterken voordat prins Maurits ze
kan belegeren. En daarmee zitten we midden in de
Tachtigjarige Oorlog.
Even herinneringen ophalen
Spinola heeft Lochem ingenomen, en Maurits dreigt
de stad te heroveren. Hier zien we een kant van de
Tachtigjarige Oorlog die je anders nooit te zien krijgt:
wagens met kruit, lood en proviand die driftig heen
en weer rijden over de hobbelige en modderige we
gen van de Achterhoek.
De eerste vraag is natuurlijk wat die Spanjaarden in
de Achterhoek deden? Hadden ze niet meer in België
te zoeken, of desnoods Zeeland? Er was toch zo'n
Slag bij Nieuwpoort? Wanneer was dat ook alweer?
O ja. Maurits was op aandringen van Van Oldenbar-
nevelt begonnen de Duinkerker Kapers te bestrijden,
maar dat was geen succes geworden, al hadden we
bij Nieuwpoort aardig van ons af gebeten. Toen werd
Ambrogio Spinola (1569-1630) met een leger naar de
Nederlanden gestuurd, om orde op zaken te stellen.
Hij veroverde na een beleg van jaren Oostende, in
1604. Daarmee werden de Verenigde Provinciën in het
defensief gedrongen, en kon Spinola zelfs een nieuw
offensief openen. In de Achterhoek...
In 1606 was Spinola dus bezig Gelderland binnen
te vallen. Het plan was om vanuit Keulen, waar zijn
winterkwartier was, op te rukken door de Achter
hoek naar Zwolle. Daarmee zou de landverbinding
naar Friesland en Groningen afgesneden worden: de
Verenigde Provinciën dreigden uiteengescheurd te
worden. Prins Maurits had al in 1591 gewezen op deze
zwakke plek in de verdediging van de Nederlanden
en Simon Stevin opgedragen plannen te maken voor
schansen bij Zwolle. Maar die waren er nooit geko
men. Een schrander plan dus van Spinola!
Een modern leger
De uitvoering bleek een lastig verhaal. Alleen de
logistiek al was indrukwekkend. Met niet minder dan
vijftienduizend man en een tiental kanonnen had
Spinola een voor die tijd enorm leger, dat vooral over
de weg bevoorraad moest worden, waarvoor volgens
de Hollandse geschiedschrijver Van Meeteren twee
duizend wagens nodig waren. Daarvan waren er een
stuk of twintig ontworpen door de Italiaanse ingeni
eur Pompeo Taragone, met ovens, brouwketels en de
beroemde meelwagens, mobiele graanmolens, zodat
het leger in hoge mate zelfvoorzienend was.
i y 1
-><VV1
1 Met dank aan Maran Olthoff, Focko de Zee en Frans Steijnen
