r/77^A
Velen hebben in de Veldmaat het model van zo'n
meelwagen gezien, gemaakt door Gerrit Swart. Vol
gens de Hollandse geschiedschrijver Van Meeteren
werkten die ovens en molen overigens maar beperkt
omdat ze snel vervuilden.
Verder nam Spinola zijn eigen pontonbruggen mee.
En houten vierkante ramen waarover canvas gespan
nen werd, die dienden om over modderige bodem
heen te komen. Ook hadden ze wagens vol bouwma
teriaal. Een voor die tijd heel modern leger dus! Vaak
wordt de vergelijking gemaakt met het Amerikaanse
leger in Vietnam: technisch ongekend veel beter, maar
veel minder gemotiveerd.
Het probleem voor Spinola was, zoals een Franse ves
tingbouwer, Vauban (1633-1707), later zou toelichten,
dat de Nederlanden relatief dichtbevolkt waren: je
kon wel een veldslag winnen, maar dan trok de vijand
zich een paar kilometer verder terug in een vesting
stadje of een kasteel, en dan zat je weer met een
lastige belegering. Een definitieve overwinning was
alleen maar te bereiken als je alle vestingen beheers
te, en daarvoor had je nooit genoeg soldaten.
Nu waren de meeste vestingmuren nog middeleeuws
en niet bestand tegen kanonnen en buskruit, maar
het vervoer van artillerie was heel lastig. Vandaar ook
dat de Spanjaarden erop gebrand waren steden met
allerlei listen in te nemen, zoals het hooiplukkers-
incident in Lochem in 1590, of de inname van Bre-
devoort door de zoon van Verdugo met zijn lansiers,
op 14 maart 1606. Maar ook steden, die nog niet met
schansen versterkt waren, of onvoldoende bemand,
waren relatief eenvoudig in te nemen, zoals Lingen en
Oldenzaal in het voorjaar van 1606.
Die Tachtigjarige Oorlog blijkt dus een steekspel van
schijnbewegingen, bluffen, onderhandelen en over
vallen, van haastig bevoorraden, en even snel weer
wegwezen, maar soms ook van zware gevechten
tegen de verdrukking in. Het woord guerrilla ontstaat
in deze tijd, al wordt het pas in de negentiende eeuw
gemeengoed.
Maurits in actie
Maurits had de plannen van Spinola om Nederland te
doorsnijden dus wel voorzien en bouwde in de winter
van 1605-06 haastig een serie schansen langs de
IJssel, onder andere bij Zutphen en Deventer om de
IJssel te kunnen controleren. Dit is ook het moment
dat de schans bij Bourtange gebouwd werd.
Toen de Spanjaarden de Achterhoek binnenvielen
vertrok Maurits dan ook spoorslags naar Zutphen,
waar hij 21 juli aankwam en meteen belaagd werd
door afgezanten van omliggende steden die om gar
nizoenen vroegen, zo blijkt uit zijn brief aan de Sta-
ten-Generaal. Maurits is zo door zijn troepen heen...
Spinola deed daarop alsof hij het plan had Deventer
te belegeren. Maurits moest iets doen en halveerde
het garnizoen van Lochem om daarmee Deventer te
versterken, en, bingo! Op 21 juli 1606 nam Spinola het
onderbemande Lochem in!
•V III/
Uit Vittorio Zonca - pagina 255 van Joseph Needham Science and Civilization in China: Volume 4, deel 2, Mechanical
Engineering (1986, Taipei: Cave Books Ltd.), Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4509341
