Kieszak, Kiesak of Kiezak
Nadat het huis destijds gebouwd was kreeg het de naam 'De Kieszak', genoemd naar het gebied waarin het huis
was gebouwd. 'Kieszak' zal waarschijnlijk de juiste schrijfwijze zijn, maar meestal wordt de naam van het huis en
het gebied, waar het naar genoemd is, geschreven als 'Kiesak' of Kiezak'. Mogelijk een vorm van volksetymolo
gie, zoals bij de 'Wollendekenstraat' voor de Wolff en Dekenstraat in Beverwijk. Kiezak was voor de mensen wat
gemakkelijker om te onthouden en uit te spreken.
Mogelijk heeft het gebied zijn naam te danken aan het feit dat hier in de buurt vroeger grind (kies in het dia
lect) werd gewonnen. Dan zou de benaming kieszak zoiets als grindgroeve kunnen betekenen. Maar de naam
kan ook te maken hebben met een laagte tussen de heuvels, waarin veel grind - in dit geval grondmorene1- is
afgezet. G. Prop beschrijft in zijn boekje Historie van de Lochemse Berg de reden voor de afzetting van die grond
morene als volgt: "Het lijkt of het in de Langense Enk aan 't ijs het eerst is gelukt over de opgeduwde heuvel te komen;
daar is het terrein glad geschuurd, en er is een laag gedeelte ontstaan tussen de eigenlijke Lochemse Berg en de Paas
berg, ongeveer bij het vroegere viaduct, waar enige jaren de tram onder door ging. Aan de zuidzijde is bij onderzoe
kingen en opmetingen voor de geologische kaart van de Topografische Dienst een hoekje grond ontdekt met zuiver
noords (Scandinavisch) materiaal; dit is een stukje grondmorene, dat er door de gletsjers is gedeponeerd; een andere
grondmorene ligt op de plaats, waar nu de Berkelhof ligt, ten noorden van Berkeloord en het Hertenkamp."
Het gebied van de Kieszak ligt precies in die verlaging tussen de Paasberg en de Lochemseberg. Mogelijk duidt
het woord zak op die laagte en is de aanwezigheid van het vele grind hier te verklaren uit het feit, dat in de
laatste ijstijd door de ijstong, die over deze laagte het er achtergelegen gebied kon bereiken, morenepuin in de
vorm van vooral grind heeft achtergelaten. Dat zou ook een verklaring voor de benaming kieszak kunnen zijn.
SLTchem.
In het boekje Onkruid of Botanische
wandelingen van F.W. van Eeden uit
1886 staat het prachtige artikel 'De
Lochemsche Berg en zijne omgeving'.
Daarin staat onder andere het volgende
te lezen:
"Op de Lochemsche heuvels wordt veel
grind gegraven, en overgroot is het aantal
steensoorten, die in groote of kleine
stukken langs en op de paden verstrooid
liggen en door hare sierlijke kleuren den
wandelaar uitlokken ze te verzamelen.
Tevergeefs zoeken wij onder al die
bonte steenen naar de van ouds be
kende Lochemsche diamanten, stukjes
zeer doorschijnend kwarts, waaruit men
fraaiie op bergkristal gelijkende steenen
kan doen slijpen."
A Ku/kne
heiitiiïLitsj
Zo ontstond de Lochemse Berg
Het gestippelde om de berg is het zand uit het afgesmolten landijs; de
twee donker gestippelde vlekjes duiden de grondmorene aan
Afbeelding uit het boekje Historie van de
Lochemse Berg door G.Prop. De rode cirkels
geven de beide gebieden met grondmorene
aan. de rode pijl de plek, waar het huis 'De
Kieszak' ongeveer staat.
