En...toen het vrede was
Een ooggetuigenverslag uit deze woelige dagen.
In het najaar van 1945 verscheen een bescheiden boekje met een verslag van de laatste oorlogs
dagen en de bevrijding van Lochem, Laren en Barchem. Het werd samengesteld door W. Olijslag,
destijds correspondent bij de Lochemsche Courant. De angstige en enerverende gebeurtenissen
zullen bij degenen die deze periode hebben meegemaakt vele herinneringen oproepen. Speciaal
voor het Land van Lochem wordt het bijzondere verhaal opnieuw verteld. De oorspronkelijke, in
de oude spelling gestelde tekst is voor deze herpublicatie aan de huidige aangepast.
De oorlog in Lochem, Laren (Gld.) en Barchem
Na maanden van ongeduldig wachten, de zwaarste
maanden, die we gekend hebben, kwamen dan tenslot
te berichten over een Geallieerde opmars, mogelijk ook
naar Noord-Nederland.
De bewonderingswaardige Engelse overtocht over de
Rijn bij Wezel vormde het begin van de veldtocht, die
ook de Achterhoek en onze stad bevrijdde.
In angstige spanning hebben we op dat ogenblik ge
wacht. In angstige spanning, maar toch was een spoe
dige bevrijding onze enige hoop. Deze moest uitkomst
brengen. De toestanden werden ondragelijk, Naziter-
reur, voedselnood, oorlogsgeweld. Ook oorlogsgeweld,
want immers dag en nacht vonden er beschietingen
plaats en bombardementen, elk uur van de dag, thuis
of op de weg, was men in gevaar. Als angstwekkende
waarschuwing lagen de wrakken van stukgeschoten
auto's langs de wegen, staken de rompen van tot zinken
gebrachte schepen nauw boven de waterspiegel van het
Twentekanaal uit, stonden de uitgebrande treinen in het
groenende landschap. Maar laten we bij het noemen
van deze beproevingen niet vergeten de talloze V-I's,
die in de omgeving van Laren werden afgeschoten en
die de gehele streek onveilig maakten, getuige de vele
overblijfselen van neergeplofte projectielen - meer dan
de helft haalde de overtocht niet- getuige helaas de vele
verbrande boerderijen, waar nogal eens slachtoffers
vielen te betreuren.
Met de bevrijding zou een einde komen aan de Duitse
dwingelandij. De Todt (O.T.) zou verdwijnen, deze ha
telijke instelling, die ieder opeiste voor het bouwen van
vestingwerken. De Todt, de schrik van alle mannen, het
betekende voor vele onderduikers arrestaties, deporta
ties naar andere gebieden met alle ontberingen daar
aan verbonden, slecht en weinig voedsel, koude, slapen
op stro onder onvoldoende dek, ziekte.
Maar niet alleen deze ontberingen deden de meesten
schuwen. Als Nederlander walgden zij van het werk
voor de Duitse oorlogsvoering, en ook hier werd de strijd
tegen de indringer voortgezet met veler weigering om
ook maar een hand uit te steken voor dit werk.
Zo was de bevrijding voor ons een werkelijke bevrijding,
een weer-vrij-wording. Tevens betekende zij het einde
van de gevechten rondom ons tussen Geallieerden en
Duitsers.
In het volgende wordt getracht U een beeld te geven van
de loop der gebeurtenissen. Voor hen, die het niet mee
maakten, zal het voorgevallene wellicht belangwekkend
zijn; voor hen, die in deze bange dagen in onze streek
waren, in kelders of op de meest veilige plaatsen, zal dit
geschriftje mogelijk een blijvende herinnering worden
aan deze dagen.
Het boekje wil niet zijn een degelijke, alle feiten vermel
dende geschiedenis, het beoogt slechts te geven een
beeld van deze laatste oorlogsdagen, een beeld echter,
objectief en weergevend wat leefde in onze harten.
Moge het zo zijn weg vinden in alle huizen van deze
streek.
LOCHEM, April 1945. W. OLIJSLAG.
Vrijdagmiddag 29 Maart 1945
Er zit spanning in de lucht. De mensen zijn erg op
gewonden. Men zegt, dat de Tommies gauw komen.
Ook de Duitsers, welke hier aanwezig zijn, worden
nerveus. Ze pakken en rennen heen en weer, en
maken zich voor vertrek gereed. De bevrijding is op
komst. De oorlog komt naderbij en zal over ons ko
men. Hoe zal het ons hierbij vergaan
Zaterdagmorgen 30 Maart 1945
Het is rumoerig op straat. Troepen Duitsers met
„gevorderde" paarden en wagens, zelfs handwagens,
fietsen en melkwagentjes trekken weg, zwijgend. Een
verslagen leger. Dit is een ander beeld dan de glori
euze intocht met pantsers en vrachtauto's in 1940,
met zingende overmoedige soldaten.
Bij bekkenslag wordt bekendgemaakt, dat vanaf
half twee des middags niemand meer op straat mag
komen. Er komt iets drukkends over de mensen als bij
een naderend zwaar onweer Ver weg hoort men
reeds af en toe kanongebulder. Daarna is het weer
stil, angstig stil
De „gravers" zijn ook hedenmorgen onder leiding van
de beruchte „kanariepietjes" naar hun werk vertrok
ken. Het werk is echter stopgezet en verscheidene
Lochemse gravers zijn door hen, op hun vlucht voor
de Tommies, meegevoerd naar Laren (G.). Geallieerde
vliegtuigen cirkelen geregeld boven hen. Wat zal hun
lot zijn
