het vroegere Staringinstituut nu deel van uitmaakt) kon me niet aan een antwoord helpen. Ook daar had
men nog nooit van het woord gehoord. De Etymologiebank van het Meertens Instituut gaf evenmin een
teken van herkenning. Op hun website kun je de betekenis van Nederlandse woorden opzoeken. Ik krijg
hierdoor de indruk, dat de benaming moijtenberg een typisch Lochemse benaming moet zijn geweest.
En ook alleen maar gedurende de 17de eeuw. Daarna komt de benaming niet meer in de stukken voor.
"Moijtenbergen omb dieser stad gelegen"
Een eerste duidelijke verwijzing naar de betekenis van de benaming vond ik in het in 1998 uitgegeven
boek Lochems stadsbestuur in de 17e eeuw, Memorie- en Resolutieboek 1615-1701 (1711). Het is het door
H.L. Steenblik in leesbare tekst omgezette oude notulenboek van het gemeentebestuur. Op bladzijde 27
van dit boek staat het volgende te lezen: "Vorwarden ende conditien warop tott reparatie dieser verbrander
kerkcken op huden den 20 februari 1619, bij apenenbaren kersenbrandt, sollen verkoeftt worden die moij
tenbergen omb dieser stad gelegen.
Diegeene die dieselve werden koepen, sollen sich in gienerley maniren niet mogen krodigen einige visscherijen,
sollen oick jarlix ende alle jaer die graftten, bin en bueten, van dieselve moijtenbergen moeten claer maken.
De moijtenbergen lagen destijds dus rondom de stad Lochem en wel grenzend aan de gracht. Het waren
er bovendien meer dan vijftig, want de tekst in het notulenboek vervolgt met een lijst met de 55 namen
van kopers van zo'n moijtenberg.
De stad blijkt ze in het openbaar aan de meest biedende verkocht te hebben, om op die manier geld te
vergaren voor de reparatie van de verbrande kerk!
Op 6 april 1615, een paar jaar voor de verkoop van de moijtenbergen, had er in Lochem namelijk een
geweldige brand huis gehouden. 's Avonds om 8 uur was een huis in brand geraakt, waarna het vuur
was overgeslagen van de ene woning op de andere, tot bijna de hele stad in lichte laaie stond. Ook het
stadhuis, de kerk en de beide kloosters brandden uit. Slechts drie huizen bleven gespaard. De brand was
een ramp voor de stad, die al zo te lijden had van gevolgen van de Tachtigjarige Oorlog.
Bij deze brand zijn bijna alle gemeentelijke en kerkelijke documenten verloren gegaan. Hierdoor is
er aan officiële gegevens over Lochem voor 1615 nauwelijks iets meer voor handen. Geen doop-,
huwelijks- en overlijdensgegevens, geen gemeentelijke notulen. Slechts een handvol oude docu
menten heeft men kunnen redden. Hierdoor is er ook geen informatie over de naamgeving en over
de aanleg van de Lochemse moijtenbergen uit de tijd voor 1615 te vinden.
In het hierboven genoemde notulenboek van de gemeente Lochem staat gelukkig nog iets interes
sants over een moijtenberg (bladzijde 44): "Den moytenbergh achter die Weme sall oick daetlicken
De originele tekst uit het 'Memorie- en Resolutieboek' over de verkoop van de
'moijtenbergen', die op de vorige bladzijde is weergegeven. Met in het rechthoekige
vak de naam moijtenbergen. U ziet wel, dat het zonder de benodigde kennis van het
Middelnederlandse schrift nauwelijks te lezen is.
6 Land van Lochem 2014 nr. 3
