De eik te Epse
Buiten de landgoederen zijn er in de Achterhoek nog veel mo
numentale bomen van betekenis, teveel om in dit artikel op te
sommen, maar De Kroezenboom in het dorp Ruurlo mag zeker
niet onvermeld blijven. Deze meerstammige zomereik is niet
alleen door zijn omvang (meer dan tien meter!) en ouderdom
van betekenis, maar ook zijn rol in de historie van het dorp
Ruurlo maakt hem bijzonder. Van andere bomen is de histori
sche betekenis moeilijk vast te stellen. Van de 'Lodewijkslinde'
bij kasteel Vorden wordt gezegd dat Lodewijk de XIV eronder
zou hebben gerust in het jaar 1672 toen hij op veldtocht was in
de Nederlanden, maar er zijn (nog) geen historische bronnen
gevonden die dit kunnen bevestigen. Van de 'Napoleonseik' bij
Epse gaat een zelfde verhaal maar dan met keizer Napoleon in
de hoofdrol, ook hiervoor is er geen enkel bewijs voorhanden.
Over de prachtige prieellinde bij De Radstake (Heelweg) gaat
het verhaal dat Napoleon er zijn paard aan vast zou hebben
gezet. Geschiedenis kan ook in een onverwacht hoekje zitten.
Zoals de ijzeren ringen in de leilinden die rondom de kerk in
Zelhem staan. Vroeger werd het vee op de veemarkt daaraan
vastgezet.
Of een boom nu wel of niet een bijzondere rol heeft gespeeld
in de geschiedenis is ook niet zo relevant, een boom van meer
dan tweehonderd jaar is op zich al een historisch belangrijk ob
ject. Bomen zijn door hun onverplaatsbaarheid verbonden met
een bepaalde plek, ze overleven de mensen en gebeurtenissen
en worden zo de stille getuigen van onze geschiedenis. Onder
goede omstandigheden kunnen ze vele honderden jaren oud
worden. Veel van de eerder genoemde monumentale bomen
zijn ouder dan tweehonderd jaar. De meeste zijn nog in prima
conditie, maar enkele zijn duidelijk aan het aftakelen en er zijn
er ook bij die als ruïne kunnen worden beschouwd. Dit komt
niet zozeer door hun ouderdom, maar meer door externe oor
zaken. Er zijn vele redenen te noemen die een boom voortijdig
doen sterven: aantasting door zwammen en insecten, ziekten
(bijvoorbeeld iepziekte), verdroging of vernatting, voortijdige
kap, stormen en vandalisme.
In het buitenland zijn er veel meer voorbeelden van zeer oude
bomen. Vooral Engeland staat bekend om zijn bijzonder oude
bomen en boomgroepen. Eiken van meer dan vierhonderd jaar
oud zijn er geen zeldzaamheid en nog veel ouder zijn de ex
treem dikke taxusbomen (van het begin van onze jaartelling!)
die men vooral kan aantreffen op de kerkhoven. In Engeland
wordt dan ook meer dan in ons land, belang gehecht aan het
behoud van dit cultureel erfgoed.
Wilt u meer weten over monumentale bomen in de Achter
hoek en elders, kijk dan eens op de site van Jeroen Philippona:
www.bomeninfo.nl
Uit ''OER''; Tijdschrift vanErfgoedcentr. Achterhoek en Liemers
Hier zien we de trotse eigenaar boer Jans
Nijland op 16 mei 2003 bij zijn eik, die op
de foto door het perspectief minder dik lijkt
dan hij in werkelijkheid met zijn omtrek
van 6 meter is. Boer Nijland kwam in 1929
als tweejarig jongetje met zijn ouders op
de boerderij wonen en erfde deze later. Hij
woonde er tot zijn dood in april 2009 en
had talloze herinneringen aan erf en eik.
De Epser boerderij eik is beslist één van
de mooiste van Gelderland, met een gave,
zware stam en een machtige, 35 meter
brede kroon. De leeftijd wordt geschat op
ongeveer 250 jaar. Het is moeilijk te achter
halen waarom de boom de Napoleonseik
wordt genoemd. De kans dat Napoleon ooit
in de buurt van de eik is geweest is klein,
hoewel hij tijdens een verblijf in Nederland
wel op Het Loo heeft overnacht. De eik
heeft nog weinig dode takken en heeft
in tegenstelling tot veel andere eiken in
de regio geen schade opgelopen door de
sneeuwstorm op 25 november 2005 en de
zware storm op 18 januari 2007.
Jans Nijland stond wijd en zijd bekend door
zijn liefde voor de trekpaarden, waarmee hij
tot ver in de jaren '90 bleef werken. Hij is op
een kar getrokken door zijn eigen paarden
naar zijn laatste rustplaats gebracht.
(foto Jeroen Philippona)
Land van Lochem 2014 nr. 3
