't Sonnehuijs, een schepping van Johan
Wilhelm Hanrath
Monumenten in de gemeente Lochem (20)
CeesJan Frank
In en rond Lochem werden vanaf de late negentiende eeuw veel villa's en landhuizen
gebouwd. Meestal gebeurde dat naar ontwerp van plaatselijke architecten en bouwon
dernemers, maar in enkele gevallen zijn er ook landelijk bekende ontwerpers ingescha
keld, vaak op initiatief van de van elders afkomstige opdrachtgevers, die zich in Lochem
kwamen vestigen.
In 1906 gaf de Hilversumse gemeenteont
vanger Rudolph Ledeboer de opdracht aan
architect Johan Wilhelm Hanrath (1867
1932) voor het ontwerpen van een landhuisje
aan de Barchemseweg, toen nog een nauwelijks
bebouwde landweg met hier en daar een boeren
woning. Het huis was bestemd voor zijn dochter
Catharina Elisabeth Ledeboer, die in 1905 in
Lochem in het huwelijk was getreden met de
emeritus-predikant Jelle Sippes Pekema (1863
1910). Die had zich in oktober 1904 in Lochem
gevestigd, nadat hij wegens "voortdurende
ongesteldheid" zijn functie als doopsgezind
predikant had neergelegd. Hij was predikant
geweest in Irnsum, De Rijp en Hilversum-Hui-
zen. Catharina was zijn tweede vrouw, na een
ontbonden huwelijk met Henriette Koopman.
In 1905, ruim voordat het gezin de woning aan
de Barchemseweg zou betrekken, werd een eer
ste zoon van het echtpaar in Lochem geboren,
Rudolph Charles. Een tweede zoon volgde in
1908, Marius Jan, maar toen was de familie
vermoedelijk al weer vertrokken uit Lochem en
gevestigd in Rijswijk. De predikant overleed in
Hilversum in 1910, op 47-jarige leeftijd.
Landhuis Pekema
In het Hanrath-archief wordt het ontwerp van de Lochemse woning vermeld als "landhuis
Pekema". Johan Wilhelm Hanrath, in 1867 in Amsterdam geboren en sinds 1893 als architect
gevestigd in Hilversum, kreeg grote bekendheid door zijn ontwerpen voor imposante villa's,
landhuizen en schoolgebouwen. Zijn klantenkring bestond voor een belangrijk deel uit wel-
gestelden, die in de nieuwe villaparken en buitens van het Gooi, maar ook in andere delen
van Nederland representatieve huizen lieten bouwen. In de buurt van Lochem ontwierp hij
in 1915 het indrukwekkende landhuis 't Waliën aan de Lochemseweg bij Warnsveld, voor
mevr. J.P.C. van Doorninck-barones Van Reede tot der Aa. Het oudere landhuisje in Lochem,
opgeleverd in 1906, is een goed voorbeeld van wat in de architectuurgeschiedenis de "nieuw-
historiserende stijl" wordt genoemd. Deze stroming uit de vroege twintigste eeuw vermengt
kenmerken van de traditionele landelijke bouwkunst en de klassieke sobere baksteenarchitec
tuur van de achttiende eeuw met de moderne inzichten van de rond 1900 invloedrijke Engelse
en Duitse landhuisarchitectuur. Dat resulteerde in comfortabele, geriefelijke en representatieve
gebouwen, die erg geliefd waren bij de rijkere opdrachtgevers. Karakteristiek in het ontwerp
van 't Sonnehuijs zijn het aan de boerderijbouw ontleende zogenaamde afgewolfde dak (grote
5
Johan Wilhelm Hanrath, circa 1925, uit: M. van Aalst
Land van Lochem 2013 nr. 2
