Van de bestuurstafel
De zomer zit er weer op en de Veldmaat is weer open. De open monumentendag heeft ons enkele nieuwe leden
opgeleverd. De lezing van Focko de Zee over de buitenplaatsen en de latere busrit langs de buitenplaatsen
was een groot succes. Van de Gudula lezing heeft Hans Eisink een verslag gemaakt. Het bestuur hoopt velen
van u te zien op de volgende lezing.
Namens het bestuur: Bert Brand.
Hoe de heilige Gudula te Lochem verscheen
Ter gelegenheid van de dertienhonderdste sterfdag van de heilige Gudula organiseerde het Historisch
Genootschap Lochem Laren Barchem in de gelijknamige Gudulakerk op 31 oktober een lezingenavond,
in het kader van het Gudula jaar, onder de titel "Hoe de heilige Gudula in Lochem verscheen".
De lezingen werden verzorgd door de neerlandicus Cees Derlagen en de kunsthistoricus Everhard Jans.
De sfeervolle muzikale omlijsting werd verzorgd door de Duitse sopraan Evelyn Ziegler. Zij werd op het orgel
begeleid door Gijs van Schoonhoven.
De aanwezigheid van vijf "Gudula dames" in originele middeleeuwse kleding was heel bijzonder. De dames
hebben gedurende het gehele Gudulajaar promotiewerkzaamheden verricht in de kerk.
De avond werd geopend door voorzitter Bert Brand die zich verheugd toonde ruim 150 bezoekers te mogen
begroeten.
Cees Derlagen had zijn verhaal gesplitst in drie delen. De katholieke en protestantse gebruikers van de kerk
en het bezoek van Gudula aan de kapel van Moorsel.
Aan de hand van de huidige datum 31 oktober vertelde hij dat op die dag door de katholieken de heilige
Quintinus wordt herdacht. Een prediker die in Frankrijk werkte en na langdurige martelingen werd onthoofd.
Zijn lichaam werd in de Somme geworpen en na enkele dagen door een blinde vrouw volkomen gaaf uit de
rivier gehaald. Vanaf dat moment kon de blinde vrouw weer zien.
Voor de protestanten is 31 oktober de Hervormingsdag.
De Duitse vorst Frederik de Wijze voerde destijds een lucratieve handel in relikwieën en aflaten. Dat inspi
reerde Luther tot het aanbrengen van zijn 95 stellingen op de deur van de slotkapel, met het bekende resultaat.
Beide verhalen zijn symbolisch voor zowel de uitbundige inrichting van katholieke kerken, als de sobere
eenvoud van protestantse kerken.
Daarna schetste Derlagen op flamboyante, bijna cabareteske, wijze de tocht van Goedele (Gudula) en haar
dienstmaagd Hilde in volslagen duisternis naar de kapel van Moorsel, met een hoofdrol voor de duivel, een
engel, een lamp en Gudula. De duivel, de engel en de lamp zijn vaak te zien op afbeeldingen van Gudula. Reeds
bij aanvang van zijn verhaal zei Derlagen, dat dergelijke verhalen niet op een 100 procent waarheidsgehalte
beoordeeld moeten worden, maar ze symboliseren wel een tijdsbeeld.
Na de pauze schetste Everhard Jans hoe Gudula (652 - 712) vanuit Vlaanderen via Duitsland in Lochem
belandde. Het was destijds gebruikelijk dat de kerk haar heiligen op diverse plaatsen inzette. "Export van
heiligheid via de Hessenwegen" noemde Jans het. Zo kwam Gudula vanuit Vlaanderen, via Rhede bij Bo-
cholt naar Lochem. Verder besteedde Jans veel aandacht aan de kerken en de heiligenbeelden in gebieden in
Vlaanderen, Duitsland en Nederland.
Het dankbare applaus van de aanwezigen, na afloop, getuigde ervan dat het Historisch Genootschap met deze
avond in de roos heeft geschoten.
Hans Eisink
4
Land van Lochem 2012 nr. 3
