Een belangrijke schuur in Langen
Landelijke bouwkunst rond Lochem
Dr. Everhard Jans
Langs de weg van Lochem naar Zwiep bevindt zich een bijzondere historische schuur.
Het beeldbepalende gebouw, ooit onderdeel van een oud boerenerf, waarvan de boerderij
in de Tweede Wereldoorlog werd verwoest, is beschermd als gemeentelijk monument. Dr.
Everhard Jans vertelt over de bouwkundige kenmerken, het gebruik en vergelijkbare
schuren elders in de regio.
Meester Hendrik Willem Heuvel was een der eersten die aandacht besteedde aan het meerledige boer
enerf in de noordelijke Gelderse Achterhoek. In 1909 schreef hij: Waar nu bij de boerenwoningen
één kolossale schuur staat, vaak met een vaaltstal tussen deze en het achterhuis, daar zag men weleer
verschillende schuurtjes of schöppen met sprenkelen wanden en rieten daken om het huis verstrooid liggen:
het eene voor wagens, een ander voor brandstof (hout, turf en schadden), een derde voor varkens, een vierde
voor ganzen, enz.
Naarmate de behoefte aan meer ruimte dan het woonhuis bood zich liet gevoelen, werd er maar een schöppe
opgeslagen.1) Heuvel vermeldt ook de inventaris van de Achterhoekse boerenschuur, zoals de zicht met haar-
hamer, haarspit en strik, kruiwagens, stortkar en kleedwagen met witte huif, etc.2)
Verder gaat hij nog in op de hooiberging: Boven in de schuur (op de balken, waar de slieten gelegd zijn)
wordt hooi geborgen, ook wel in een apart hooivak op de grond achter de stijlen, waar mede de brandstof
haar plaats vindt. Tenslotte wijdt Heuvel in zijn magistrale meesterwerk "Oud-Achterhoeks Boerenleven"
meerdere passages aan de inrichting van het Achterhoekse driebeukige schuurtype, vaak voorzien van een
wolfdak. Leuk is de beschrijving van het nachthok van de kippen (boerenhoenders): "Hls de winter voorbij
was, begonnen ze te leggen en tot ver in de zomer leverden ze hun contingent. Bij ons (erve Blauwhand, Oolde,
EJ) was het nachthok voortaan in de schuur, ten dele met strowanden, ten dele met stenen muren, die moeder
bij de schoonmaak witte 3).
Tot zover de aandacht van meester Heuvel voor de Achterhoekse boerenschuur.
Voorgevel schuur, Langen, rond 1860, foto: auteur. 2011
Land van Lochem 2012 nr. 3
