Drie villa's aan de Nieuweweg in
Lochem
Een spraakmakend bouwproject uit 1884
CeesJan Frank
In 1885 werden aan de kort te voren aangelegde Nieuweweg in Lochem drie opvallende
villa's opgeleverd. Het ontwerp ervan is altijd toegeschreven aan de bekende architect
Hendrik Petrus Berlage. Dit artikel vertelt het verhaal rond het ontstaan van de huizen.
Met een verrassende ontdekking
De drie villa's met de huisnummers 50,
52 en 54 staan aan de westzijde van de
Nieuweweg, de monumentale villalaan
uit de late negentiende eeuw, die inmiddels als
rijksbeschermd stadsgezicht is aangewezen.
Door hun ongebruikelijke kruisvormige opzet,
de ver overstekende en flauw hellende daken en
de veranda's vallen ze een beetje uit de toon bij
de andere huizen in de buurt. Het is goed te zien
dat ze alle drie naar één ontwerp zijn gebouwd,
hoewel de middelste villa oorspronkelijk van een
markant torentje was voorzien. De onderbouw
hiervan is nog behouden gebleven. De beide
flankerende villa's zijn eikaars spiegelbeeld. In de
verte doen de huizen denken aan Zwitserse cha
lets, terwijl de rondom lopende veranda's met hun
decoratieve houtsnijwerk niet zouden misstaan
bij de rustieke plantersvilla's in Nederlands Indië.
Een associatie die verderop in dit artikel opnieuw
ter sprake komt. De architect liet zich inspireren
door de chaletarchitectuur, die in de tweede helft
van de negentiende eeuw erg populair was, maar
hij verwerkte ook typisch "Hollandse" elementen,
zoals de met wit geschilderde horizontale banden
versierde bakstenen gevels. De topgevels met de
opengewerkte sierspanten waren gedecoreerd met
classicistische ornamenten, zoals nummer 50 nog
laat zien. Het is niet alleen deze uitgelezen mix
van bijzondere bouwvormen en stijlkenmerken
die deze drie villa's zo bijzonder maakt. Ook is
aan de huizen de naam van één van Nederlands
bekendste bouwmeesters verbonden, Hendrik
Petrus Berlage. Dat werd althans tot nu toe altijd
gedacht.
De villa's Nieuweweg 50, 52 en 54 in Lochem, januari 2012.
Land van Lochem 2012 nr. 1
