Karolingische erven in Laren
Archeologisch onderzoek bij de Boerkamp in Laren
Jan Kleinen
In januari en februari 2003 werd door het Archeologisch Diensten Centrum (1) in het
plangebied van de nieuwbouw Boerkamp in Laren 6000 vierkante meter grond archeolo
gisch onderzocht. Tot nu toe is dit onderzoek het grootste archeologische onderzoek in de
gemeente Lochem. In de vorige uitgave van Land van Lochem (2) is de methode van het
onderzoek toegelicht. In dat artikel werd ook een deel van de onderzoeksresultaten bespro
ken, te weten "zwervende erven" met toebehoren uit de Late Ijzertijd. Het onderstaand
vervolgartikel behandelt de belangrijke vondst van twee vroeg middeleeuwse erven.
De locatie
In het onderzoek werden vijf boerderijplattegronden, 19 spiekers (voorraadschuurtjes), twee waterputten, en
kele voorraadkuilen en een deel van de erfomheining gevonden.
Alle boerderijenplattegronden zijn op het zuidwesten georiënteerd en bevinden zich aan de zuidkant van de
huidige wijk. De nieuwe wijk is op een dekzandheuvel gebouwd waar de toenmalige boeren hun akkers hadden.
In het zuidelijke lager gelegen grasland werd het vee geweid. De twee gebouwen aan de linkerkant vormden
samen één erf. De gebouwen volgden elkaar op: als een gebouw was uitgewoond werd iets verderop een nieuw
gebouw neergezet. Van de drie gebouwen aan de rechterkant overlappen twee boerderijen elkaar. Ook deze drie
gebouwen volgden elkaar op. De grondsporen van de erfomheining konden slechts voor een deel worden ge
volgd. Het is dus niet bekend hoe het erf precies werd afgeschermd.
Datering als Karolingische erven
Op basis van het gevonden aardewerk (het zogenaamde Hessens -Schortens aardewerk en vroege kogelpotten)
en de indelingstypen van de boerderijplattegronden (de typen "Zelhem" en "Gasselte") kan worden afgeleid dat
de erven uit de 8e en 9e eeuw stammen. Waterputten werden van uitgeholde boomstammen gemaakt. De hout
analyse van houtdelen uit een van de waterputten toont aan dat de boom die hier is gebruikt tussen 818 en 828
na Chr. is gekapt. Het erf van deze put is dus uit het midden van de Karolingische Tijd (751-987).
De boerderijtypen gingen met hun tijd mee
De bouwstijl van boerderijen is in de 8e en 9e eeuw relatief snel veranderd. De huisplattegronden worden steeds
meer "bootvormig", met een breder middendeel en smallere uiteinden.
De verschillende boerderijplattegronden vertonen ook deze stijlontwikkeling. Als na ongeveer 50 jaar een
boerderij te veel ouderdomsverschijnselen vertoont wordt iets verderop een nieuw gebouw neergezet. Bij de
opeenvolgende bouwwerken, die zo bij de Boerkamp verschenen, is de toenmalige bouwkundige ontwikkeling
goed te volgen. De huizen worden steeds meer "bootvormig".
5
Een satellietfoto van de Boerkamp
met de ingetekende locatie van de
vijf boerderijen, enkele spiekers
en een waterput. De streep geeft
de erfomheining aan. In de
rechter bovenhoek van de foto het
gebouw van Welkoop" Laren.
Boerkamp
Land van Lochem 2010 nr. 3