De historische canon van de
gemeente Lochem
Hoogtepunten uit de geschiedenis van de gemeente Lochem overzichtelijk
bijeengebracht.
Wout Klein
Onlangs verscheen het boek Geschiedenis van Lochem. De canon van Almen, Barchem,
Eefde, Epse, Exel, Gorssel, Harfsen, Kring van Dorth, Laren, Lochem en Zwiep.
Deze canon van Lochem geeft via 35 vensters een blik op de belangrijkste personen, locaties
en gebeurtenissen uit de geschiedenis van de gemeente Lochem. De uitgave is tot stand
gekomen in samenwerking met de gemeente Lochem, de Oudheidkundige Vereniging De
Elf Marken en het Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem1).
De 'kleine landstad' Lochem kreeg in 1233 stadsrechten van de Gelderse graaf Otto II
'met de paardevoet'. Een oorkonde van 1059 spreekt van een kerk, hetgeen wijst op
een nog veel oudere historie. De plaats van de nederzetting was dan ook zeer aantrekkelijk:
aan de Berkel, waarlangs in vroeger eeuwen veel handel plaatsvond. De canon biedt inzicht in de
hoogtepunten uit de geschiedenis van de gemeente Lochem. Aan bod komen grafheuvels, rechtspraak
volgens oud Germaans gebruik, de 18 Marken, een heksenverbranding in Almen en Joan Derk van
der Capelen tot den Poll, grondlegger van de democratie in Nederland. Kenmerkende onderwerpen
passeren de revue, zoals de Lochemse Berg, Witte Wieven, de Hooiplukker, A.C.W. Staring, Arnold
Joost van Keppel, de Eefdese sluis, Woodbrookers in Barchem en het openluchttheater de Zandkuil,
waar popgroep Normaal zijn doorbraak beleefde. Sommige onderwerpen zijn typisch voor de stad
Lochem, zoals de 16de-eeuwse belegering, de Sint Gudulakerk, schoolmeester Prop en de oprichting
van het ziekenhuis en de schouwburg. Het omliggende land maakte een heel eigen ontwikkeling door.
Daar ontstonden havezaten en landgoederen, kwamen agrarische coöperaties op en vonden kooplie
den uit Duitsland onderdak in herbergen langs de handelswegen. Sommige onderwerpen zijn op de
hele gemeente van toepassing, zoals de rivieren IJssel en Berkel, de infrastructuur, de werkverschaf
fing en de Tweede Wereldoorlog. De geschiedenis van het Achterhoekse Lochem is nauw verweven
met die van 'De Graafschap' Zutphen, het hertogdom Gelre en - naarmate de eeuwen vorderden -
steeds meer met die van Nederland en Europa.
Uit het persbericht van Uitgeversmaatschappij Walburg Pers te Zutphen
Hoe is deze canon tot stand gekomen en uit welke 35 vensters bestaat hij nu eigenlijk?
Lochemse verhalen
Tijdens verkenningen binnen het Historisch Genootschap naar de haalbaarheid van een museum in Lochem rees
de vraag: wat zijn de verhalen uit Lochems geschiedenis die je in een museum zou willen vertellen? Of ruimer:
wat zijn de kenmerkende verhalen uit Lochems geschiedenis?
Voor het antwoord op die vraag hebben de beide Lochemse historische verenigingen een groep vrijwilligers
gevraagd te adviseren. Eind 2008 presenteerden die een ontwerp-canon van 34 vensters, die gepubliceerd
werden via de website mijngelderland.nl.
Cadeau
Voor de gemeente Lochem betekende deze canon een welkome ondersteuning van de groot-Lochemse identiteit.
Eigenlijk zou je nieuwe inwoners of gewaardeerde relaties van de gemeente de canon cadeau moeten kunnen
geven. Toen de gemeente om die reden bereid was tot een substantiële eerste bestelling werd de uitgave in
boekvorm haalbaar.
Opnieuw werd de groep vrijwilligers ingeschakeld, die elk één of meer vensters uitvoeriger beschreven. Daar
bij zijn de onderwerpen en het aantal vensters nog enigszins aangepast tot de volgende 35.
29
Land van Lochem 2010 nr. 3
