Teunis Somer en de 'Moorddijk' in
Verwolde
Mysterieuze moord in 1838
Eddy ter Braak
"De echtgenote van Egbert, Hendrika Zomer, is de achterkleindochter van Teunis Somer,
die wegens moord op zijn schoonzuster in 1840 te Arnhem werd opgehangen. De moord vond
plaats op een pad nabij kasteel Verwolde. Dat pad wordt nog steeds de 'Moorddiek' ge
noemd."
Bovenstaande notitie bij een stukje familiestamboom maakte op mij, klein
zoon van Hendrika Zomer, veel indruk. Oma, de achterkleindochter van
een man, die zijn schoonzuster had vermoord en die voor zijn daad was
opgehangen! Dat was iets, waar in de familie nooit over was gesproken.
Wist men het niet, of had men het altijd verzwegen? Mogelijk, omdat het ver
schrikkelijke van het gebeurde een smet op de familie zou kunnen werpen? Zou
oma zelf hebben geweten, wat voor drama er nog niet zo heel lang geleden in
haar directe familie had plaats gevonden?
En dan komt natuurlijk de vraag op: Wie was deze Teunis Somer en hoe was hij
tot zijn verschrikkelijke daad gekomen?
Teunis Somer
Tijdens het onderzoek bleek, dat de achternaam van Teunis en zijn familie in de archieven staat aangegeven als
Somer, Zomer en Zommer. Hij werd op 31 augustus 1815 in de buurtschap Exel onder Laren (Gld.) geboren,
als achtste kind van het daglonergezin van Derk Somer en Janna Klein Beekman. Derk en Janna waren op 24
november 1799 in Lochem getrouwd.
Het echtpaar woonde, in ieder geval tussen 1812 en 1829, in de buurtschap Exel op het boerderijtje 'De
School'. Later noemde men het de 'Moespot'. Jaren geleden is het afgebroken. Teunis werd op 1 september
1815 in de Nederlands Hervormde kerk van Lochem gedoopt. Over zijn jeugd is niets bekend. Onderwijs
heeft hij in ieder geval niet gevolgd, want in de registers staat meerdere keren vermeld, dat hij niet kon lezen
en schrijven.
In de periode tussen mei 1828 en mei 1829, ongeveer 13 jaar oud, staat hij in het bevolkingsregister inge
schreven bij landbouwer Gerrit Schutte op boerderij 'Damschutte' in Groot Dochteren. Waarschijnlijk werkte
hij daar toen als knecht. Ook Teunis was net als zijn vader en zijn schoonvader dagloner.
Op 5 april 1836 trouwde hij op 21-jarige leeftijd in Laren met de 31-jarige Janna Klein Bekman, weduwe van
de in 1835 overleden Hendrik Jan Hietkamp. Janna Klein Bekman, de vrouw van Teunis, was een achternicht
van zijn moeder, Janna Klein Beekman. Wat de achternaam betreft, was er in het verleden vaak sprake van
veranderingen en verschrijvingen, zoals bij de naam Somer al is gebleken. Janna Klein Beekman staat vaak als
Janna Klein Bekman in de registers vermeld!
Een foto van Teunis Somer is er niet. Wel bevindt zich tussen de huwelijkse bijlagen het certificaat van de
Nationale Militie van Teunis. Hierop staat zijn 'signalement': lengte: 1 el en 660 strepen (vanaf 1820 was de el
gesteld op 1 meter en een streep op 1 millimeter, Teunis was dus 1.66 m. lang); aangezicht: lang; voorhoofd:
ordinair gewoon); ogen: blauw; neus en mond: ordinair; kin: rond; haar en wenkbrauwen: bruin; verder
geen merkbare tekenen. Verder wel de aantekening, dat Teunis heeft verklaard het formulier niet zelf te
kunnen tekenen.
Teunis, Janna en de drie kinderen uit haar eerste huwelijk woonden in bij haar ouders op het boerderijtje Klein
Bekman, dat iets ten noorden van huize Verwolde is gelegen. Samen kregen ze nog twee kinderen: Hendrik
Jan en Gerrit Hendrik. In het kleine boerderijtje woonden dus in totaal negen personen.
Het boerderijtje en de erbij horende grond hoorden Teunis Klein Bekman niet toe. Hij had het gepacht.
Teunis overleed op 25-jarige leeftijd op 3 maart 1840 in Arnhem, zoals verderop zal blijken, onder wel heel
bizarre omstandigheden. Janna bleef achter met de vijf kinderen.
6
Land van Lochem 2010 nr. 2
