in Gelderland en Overijssel.
't Ross
Op enige afstand is het niet meer
dan een heuvel begroeid met forse
beukenbomen, maar dichterbij
maakt een fraai gemetselde ingang
duidelijk, dat zich hier in het bos
een geheel intacte ijskelder bevindt.
Het bos waar het hier om gaat is
het zogenaamde Rossbos (op de
kadastrale kaart aangeduid met de
naam 'Starre-bos') bij Huize 't
Ross in de buurtschap Groot
Dochteren bij Laren.
De buitenplaats 't Ross is te be
schouwen als een van de buiten
plaatsen, die rijke stedelingen uit
Zutphen in de achttiende eeuw op
hun pachtboerderijen stichtten. De
geschiedenis van het terrein is tot
in het midden van de vijftiende
eeuw onduidelijk. De veronderstel
ling dat er voor het huis, zoals we
dat in zijn huidige vorm kennen, in
de directe omgeving al eerder een
veel ouder huis heeft bestaan, is
niet met enig document aan te to
nen. Het is misschien eerder een
soort volksgeloof. Ook de naam
'Veltcamp' die eerder voor 't Ross
zou zijn gebruikt, valt moeilijk te
traceren. Een camp was een per
ceel bouwland aan de rand van de
gemeenschappelijk gebruikte
woeste gronden (het veld), maar
dat maakt het niet duidelijker.
't Ross was in ieder geval in de
jaren zestig van de achttiende eeuw
reeds in gebruik als buitenplaats.
Dit blijkt uit een serie kasboeken
van de toenmalige eigenaar Arnold
Wentholt, een koopman uit Laren.
Mogelijkerwijs is hij 't Ross al
vanaf 1747 intensief gaan gebrui
ken. In dat jaar werd Wentholt in
verband met de staatkundige on
rust namelijk niet herbenoemd als
burgemeester van Zutphen en zal
hij zich, zoals kan worden veron
dersteld, op het 'land' hebben te
ruggetrokken. Het is dus waar
schijnlijk Arnold Wentholt geweest
die de buitenplaats de verschij
ningsvorm heeft gegeven zoals die
werd vastgelegd na zijn dood. Van
ca. 1822 tot 1920 was de familie
Van Rappard de eigenaar. Deze fa
milienaam wordt nog steeds geas
socieerd met de vele openbare
functies die de familieleden vervul
den. Zo was Jacob Gabriël van
Rappard eind 1800 gedurende vele
jaren voorzitter van de Gelders
Overijsselse Maatschap van Land
bouw.
De ijskelder is vermoedelijk in 1860
gebouwd. Dat de kelder nogal ver
van het kasteel ligt, was aanleiding
om over het bestaan van nog een
ander landhuis te speculeren. Dat
landhuis zou dan dichterbij de kel
der moeten hebben gestaan, maar
historisch onderzoek heeft daar
over geen zekerheid gegeven. Op
tien meter afstand van de kelder
liggen nu nog twee rechthoekige
fundamenten onder het maaiveld.
Ben de Graaf, de bekende archeo-
loog uit Lochem, vermoedt dat het
hier gaat om de resten van een
extra ijsopslagplaats voor de ijs
kelder. Ook de afwezigheid van een
waterpartij in de nabijheid van de
kelder was voor sommigen reden
om aan te nemen dat het hier geen
echte ijskelder betreft, maar eer
der een wildkelder. Jan Harenberg,
de bekende kastelenkenner, heeft
echter aangetoond dat er in het bos
wel degelijk een grote vijver heeft
gelegen, die na de bouw van de
ijskelder echter is gedempt. Op het
moment is de familie Hyink de ei
genaar van het Rossbos, zij zijn het
ook die de ijskelder hebben geres
taureerd. Op hun voorstel gaf de
gemeente Lochem in 2006 toestem
ming om het pad dat langs het bos
loopt, van de Rossweg naar de
Broerdijk, en dat voorheen 'Oude
Kerkpad' heette, de naam 'Heuvel
pad' te geven. Heuvel verwijst in
dit verband niet naar de heuvel die
is opgeworpen voor de ijskelder,
maar naar een beroemde plaats
genoot, meester Heuvel, een ver
woed wandelaar, die het pad met
grote regelmaat moet hebben be
lopen tijdens de vele wandeltoch
ten die hij in de buurt maakte.
De Bronsbergen bij Zutphen
Een kelder van meer recente da
tum dan de eerdergenoemde be
vindt zich in het restant van het
rivierduinengebied, nabij het
recreatiepark De Bronsbergen te
24
Het interieur van de ijskelder van 't Ross; een eenvoudig rechthoekig vertrek verstevigd
met ijzeren balken (foto Loek Kemming)
Land van Lochem 2010 nr. 2
