De Blauwe Toren in Lochem
Uniek schilderij weer thuis
Eddy ter Braak
"Uniek schilderij weer thuis". Met deze kop opende het blad Extra Nieuws van 23 septem
ber jl. het artikel over de overdracht van het schilderij 'De Blauwe Toren' door de familie
Maronier uit Scheveningen aan het Historisch Genootschap Lochem, Laren, Barchem, ver
tegenwoordigd door twee leden van het Bestuur.
Een terechte kop, want het schilderij, dat op 17 september jl. als schenking werd overhandigd, is een
uniek schilderij en het hoort terecht in Lochem thuis. Het is niet zo zeer uniek op het gebied van zijn
kwaliteit als schilderstuk, daarvoor had de schilder Gradus ten Pas een te naïeve manier van schilderen
(met name met het perspectief had hij nogal problemen).
Het is vooral zo uniek, omdat het een beeld geeft van het in 1881 gesloopte bolwerk de Blauwe Toren,
geplaatst in zijn omgeving. Voor zover bekend is dit de enige afbeelding, waarop dit te zien is. Wel zijn er een
aantal bouwtekeningen van dit bijzondere gebouw. Tekeningen die ons een indruk geven van de vroegere
buiten- en binnenkant. Maar een beeld van de Blauwe Toren in haar omgeving en in kleur, dat ontbrak nog. U
kunt dus wel nagaan, hoe blij het Genootschap met deze schenking is.
De Blauwe Toren stond destijds kops op de Blauwe Torenstraat tegen de gracht bij de Zuiderwal, daar waar
nu een brug de Blauwe Torenstraat met de Burgemeester Leenstraat verbindt.
Het schilderij is in 1864 gemaakt. Het toont de gracht met de Blauwe Toren, gezien vanaf de zuidzijde van de
Zuiderwal. Rechts van de Blauwe Toren zijn nog een aantal huizen en een boerderij gelegen aan de Blauwe
Torenstraat, hoek Zuiderwal, te zien. De boerderij met aanbouw is, net als de Blauwe Toren lang geleden,
verdwenen.
Hoe de Blauwe Toren aan die naam gekomen is, is niet helemaal duidelijk. Het 'Blauwe' in de naam komt of
van de blauwgrijze dakpannen die het gebouw dekten, of van de blauwgrijze bakstenen waaruit het gebouw
was opgetrokken. Het 'Toren'-deel van de naam is gemakkelijker te verklaren: Het gebouw maakte als toren
in het verre verleden deel uit van de verdedigingswerken rond de stad, zoals op de afbeelding te zien is.
Jan Klein Egelink en Arjen Dieperink schreven in hun boek Oud Lochem Opnieuw belicht uit 1988 een
uitgebreid artikel over de geschiedenis van de Blauwe Toren. Over het ontstaan er van vermeldt hun boek:
"De Blauwe Toren werd in 1330 tijdens de ommuring van Lochem door Graaf Reinald II als bolwerk opge-
6
De Blauwe Toren door Gradus tenPas De Blauwe Toren op een plattegrond
uit 1832
Land van Lochem 2009 nr. 3
