te hebben gewijd aan de programma's van de ver
schillende politieke partijen. Dat kostte dan wel wat
extra werk en overleg, maar het betaalde goed.
Lochem 750 jaar stad
In 1983 bestond de stad Lochem 750 jaar. Dat moest
luisterrijk gevierd worden evenals dat in 1933 het
geval was geweest. Er werden weer poorten opge
richt en allerlei feestelijkheden georganiseerd. De in
woners werd gevraagd om bij bepaalde gelegenhe
den laat-middeleeuwse kostuums te dragen. Je kon
die laten maken, maar voordeliger was natuurlijk om
het zelf te doen. Patronen waren beschikbaar. Ma
maakte voor mij en voor haarzelf zo'n kostuum en
we zagen eruit alsof we zo uit de zeventiende eeuw
overgekomen waren. Er bestaan foto's van ons
tweeën samen met Piet en Henk Langeveld in die
kostuums. Het hoogtepunt van alles was echter toch
de komst van Koningin Beatrix en dat bracht heel
wat beslommeringen met zich mee. Mensen van de
Rijksvoorlichtingsdienst kwamen naar Lochem voor
overleg met gemeentebestuur en politie. Op één van
die bijeenkomsten was ik ook aanwezig en de man
van de RVD moest weten in welke functie ik daar
zat. Gemeentevoorlichter was het antwoord. Ik kreeg
toen ook een bewijs dat ik me op de Markt binnen de
afzetting mocht begeven. Ma kreeg een plaatsje in
een van de woningen aan de Markt zodat zij het ge
heel ook goed kon overzien. Helaas waren de jubileum
feesten ook zo ongeveer de aanzet tot heel verve
lende problemen binnen het gemeentelijk ambtenaren
korps. Een heel onverkwikkelijke periode, waarin de
discussies hoog opliepen met verwijten over en weer,
zowel in de raadzaal als daarbuiten. Het ging daarbij
vooral om een controverse tussen gemeentesecreta
ris Boon en een groot deel van de ambtenaren. Er
verscheen zelfs een rapport van Twijnstra en Gudde
over het functioneren van Boon en dat loog er niet
om. Vanuit de gelederen van de ambtenaren werd
het vertrek van Boon geëist, maar zover is het (ge
lukkig) nooit gekomen. Ik ben er zelfs van overtuigd
dat Boon veel onrecht is aangedaan. Hij was dan
misschien niet zo soepel in de omgang en bovendien
erg veeleisend met betrekking tot de ambtenaren, feit
was ook dat hij in menig opzicht veel heeft betekend
voor Lochem en zeer terzake kundig was. Feit was
ook dat burgemeester Postma in die periode niet be
paald de figuur was om partijen tot elkaar te bren
gen. Hij koos zelf te veel partij en bepaald niet ten
gunste van Boon. Er kwam pas weer wat rust in de
gelederen toen de heer Wilmink, voorheen burge
meester van Zaltbommel, tot eerste burger van
Lochem werd benoemd. Uiteindelijk nam Wim Boon
zelf het initiatief door ontslag te nemen. Voor mij
meteen een reden om ook de toch al wat in de
versukkeling geraakte baan als parttime voorlichter
op te geven.
De Synagoge
Even terug naar 1983 "Lochem 750 jaar stad", want
er was nog iets meer dan feesten en gedenken.
Lochem had meer dan 100 joodse medeburgers ge
kend. Zij waren vrijwel allemaal in de bezettingsjaren
door de Duitsers weggevoerd en nooit teruggekeerd.
Zonder die Tweede Wereldoorlog zouden zij en/of
hun kinderen de feestelijkheden hebben bijgewoond.
Zo ongeveer moet het echtpaar Jo en Gerrit Boer
man hebben gedacht toen het in 1983 een oproep
deed om ter nagedachtenis van die joodse medebur
gers de synagoge aan de Westerwal in ere te herstel
len. Daarvoor zou een stichting in het leven geroepen
moeten worden. Aan de oproep om een bestuur te
vormen werd snel gehoor gegeven. Ik meldde mij
ook aan en naar mij later bleek kwamen mijn over
wegingen overeen met die van anderen. We waren
de oorlog goed doorgekomen, maar we hadden niets
gedaan om het wegvoeren van de joodse medebur
gers te verhinderen. Erger nog, een heel klein beetje
antisemitisme was ons in de vooroorlogse jaren niet
vreemd geweest. Dat bestond meestal uit anti-joodse
uitdrukkingen of scheldwoorden, waarschijnlijk zon
der dat daarbij veel werd nagedacht. Hoe het zij, een
zekere wroeging was ons in de jaren na de bezetting
niet vreemd en het idee om de synagoge als gedenk
plaats in ere te herstellen sprak velen aan.Het comité
dat intussen was gevormd wijdde daar talrijke verga
deringen en besprekingen aan. Het probleem was
echter dat de synagoge indertijd overgedragen was
aan de gemeente Lochem na eerder onder meer dienst
te hebben gedaan als opslagplaats van het antiquari
aat Junk. De restauratie van het gebouw zou dus
voor rekening van de gemeente uitgevoerd moeten
worden. Het gemeentebestuur was daartoe ook wel
bereid, maar wilde vooraf wel enige zekerheid over
het gebruik en de exploitatie. Het comité en later de
stichting beschikte echter niet over voldoende finan
ciële middelen, al waren inmiddels wel heel wat
donateurs geworven. Het kwam zover dat het ge
meentebestuur 250.000 gulden uittrok voor de res
tauratie, maar de exploitatie bleef een heikel punt.
Men was het er intussen wel over eens dat het ge
bouw gebruikt zou kunnen worden voor herdenkin
gen, kleine exposities, lezingen en kleinschalige
muziekuitvoeringen. Intussen gingen de jaren voor
bij zonder dat er werkelijk iets gebeurde. Het gevolg
was dat enkele bestuursleden, waaronder ook ik, hun
functie neerlegden in de verwachting dat die wel door
jongeren zou worden overgenomen. Dat is uiteinde
lijk ook wel gebeurd. De verlossing kwam door een
vorstelijk legaat dat de heer Enthoven, voorheen di
recteur van de Ford garage, aan de Stichting ter na
gedachtenis van Joodse Medeburgers schonk. De
jaarlijkse exploitatie van de synagoge was daardoor
verzekerd en toen kwam ook het gemeentebestuur
royaal over de brug. De synagoge werd onder lei
ding van de heer Geerdink van de gemeentelijke tech
nische dienst gerestaureerd, uiteraard met inachtne
ming van de vroegere betekenis van het gebouw. De
kosten bedroegen ruim vier ton. Op 2 mei 1993 vond
de opening van de gerestaureerde synagoge plaats.
In de synagoge ligt op de plek waar vroeger de arke
stond een gedenkboek met de namen van de ver-
27
Land van Lochem 2009 nr. 2
