ken en bovendien het zwaarste lid, de Heer Bienema,
zegt: "het nog wel te vertrouwen", wordt met het
oog op de financiën van vernieuwing afgezien.
Ook het voorstel tot het aanbrengen van gasver
lichting en het aanbrengen van electrische schellen
van kegelbaan en leestafel naar 't buffet wordt, we
gens hoge kosten, afgestemd. Wel krijgen we in 1904
een telefoon!
Maar het voorstel het 75-jarig bestaan der Sociëteit
te vieren, in 1905, wordt met 9 tegen 3 stemmen
verworpen! Maar 3 leden vóór feestviering en maar
12 leden ter vergadering
Dan komen nieuwe zorgen: in Juli 1908 komt er een
rapport binnen van de gemeenteopzichter Olthoff,
waarin vermeld staat, dat dak en zoldering van de
concertzaal en van de woning van de kastelein op
instorten staan. De zaal wordt dan direct gesloten,
maar later blijken er noodvoorzieningen te kunnen
worden getroffen, waardoor het winterprogramma
van de Garantenvereniging nog kan doorgaan, tot
grote opluchting van de voorzitter, de Heer Nieuwen-
huis.
Maar het noodlot beslist anders! Kerstmis 1908 ont
staat brand in de feestzaal en in de woning van de
kastelein. De Lochemse brandweer onder aanvoe
ring van de Heer M. Th. Bello weert zich; de spuit
gasten doen wat zij kunnen; er zijn pompers, die het
water met een grote slang uit de gracht oppompen,
anderen pompen dat water dan weer verder naar de
brandslangen; trachten dat tenminste te doen, want
ondanks alle pompen, komt er geen water! Dan ont
dekt de Heer Bello (zoon van de propagandist van de
feestzaal), dat de zuigslang in het gras ligt, in plaats
van in het grachtwater!
Als de brand per slot toch geblust is, blijken toneelzaal
en woning van de kastelein gedeeltelijk verwoest. Wat
nu? Er is geen geld, alleen nog f 12.000,uitstaande
schuld
Opmerkelijk is de snelle reactie: bij een groep
Lochemers komt het plan op een nieuwe, grote
Schouwburg te bouwen, met annex 2 Sociëteitszalen.
Wie waren die heren? De H.H. Mr. de Crane, Fran
ken, Nieuwenhuis, N. Scheen, Posthuma, Gorter en
Henseler.
Deze combinatie is bereid gelden op te nemen, een
obligatielening, de Sociëteit De Eendracht en haar
gronden te kopen, er een Schouwburg te bouwen,
met ook een zaal voor de andere Sociëteit De Har
monie.
Zoals U weet, was de Sociëteit De Harmonie of z.g.
burgersociëteit sinds 1878 aan de Tramstraat geves
tigd, tegenover de Pastorie, aan de ingang van het
tegenwoordige Tuindorp, met eveneens een feest
zaal er aan verbonden; maar deze Sociëteit heeft ten
dien tijde ook met financiële moeilijkheden te kam
pen.
Een snelle reactie dus op de ramp, maar ook De Een
dracht reageert snel: reeds op 28 December 1908
besluit onze Sociëteit, in vergadering bijeen onder
voorzitterschap van de Heer Meyer Drees, met 22
tegen 1 stem in principe op het voorstel in te gaan.
28 Januari 1909 besluit De Harmonie haar Sociëteit
te verkopen en 22 Februari 1909 nam De Eendracht
het voorstel aan om ook haar bezittingen voor f
10.700,te verkopen (12.000,schuld, vermin
derd met brandverzekeringspremie).
Dit is een zeer belangrijke beslissing: voorheen de
Sociëteit trotse eigenaar van haar gebouw, met eigen
exploitatie en beheer over de feestzaal, hoewel zwaar
gebukt onder financiële lasten - en nu slechts huur
der van een localiteit! De financiële commissie van
1830 wordt afgeschaft, de naam: "directeuren der
Sociëteit" veranderd in "Bestuur".
In Juni 1909 zet de Heer Franken, als voorzitter van
de groep obligatiehouders, in een vergadering uiteen,
hoe de exploitatie zal geschieden: er zal een commis
sie komen van 7 leden, 2 leden aangewezen door de
obligatiehouders, 2 door De Eendracht en 2 door De
Harmonie; deze 6 leden kiezen een 7de. Er moet f
34.000.worden geleend; er wordt gebouwd door
de firma Veenenbos en Geerings te Hengelo (0v),
onder architectuur van de Heer Hellendoorn, voor f
19.500.Reeds 15 Januari 1910 wordt het nieuwe
complex in gebruik genomen. Wij betaalden eerst f
300.later f 400.huur, onze contributie is f
17.50. Onze eerste vertegenwoordigers in de com
missie zijn de Heren Romswinkel en Fruithoff; de
laatste is spoedig vervangen door de Heer Bello.
In 1910 treedt voorzitter Meyer Drees af, opgevolgd
door de Heer Reerink; van 1913 - 1920 voorzitter
van der Horst Bruyn, na 1920 van de Garde. Tijdens
zijn voorzitterschap wordt in 1930 het 100 jarig be
staan van de Sociëteit luisterrijk gevierd, met een
feestdiner, zoals velen onder U zich nog zullen herin
neren.
30 October 1937 komt een belangrijke verandering
tot stand: opgericht worden de Verenigde Sociëteiten
met als deelnemers De Eendracht en De Hamonie,
samen met één vergunning; de andere vergunning
komt aan de exploitatie van het Schouwburg-com
plex.
Dan komt in 1940 de oorlog, waarin Sociëteitslo-
calen en kelders misbruikt worden en waarbij velen,
voor ons belangrijke zaken, als archiefstukken, leden
lijsten, voorzittershamer, e.d. wegraken. De Com
missaris voor niet-commerciële verenigingen neemt
bezit van het gebouw en verkoopt dit voor f 20.000.—
aan de gemeente; dank zij een hypothecaire schuld
van f 16.000.— krijgt de knaap maar f 4000.— in
handen.
Na de oorlog krijgt de Schouwburgcommissie het
complex, na minnelijke schikking met de gemeente,
weer in handen - onder bepaalde voorwaarden - na
dat de gemeente het pand heeft hersteld en verbouwd,
waarbij echter het locaal van De Harmonie voor an
dere doeleinden wordt bestemd en in de z.g. Congres
zaal opgaat.
11 October 1945 wordt in het gewezen locaal van
De Harmonie weer de eerste naoorlogse vergadering
van De Eendracht gehouden; aanwezig 10 leden; als
voorzitter wordt gekozen de Heer Van Gyn. Sinds-
12
Land van Lochem 2009 nr. 2
