5 December 1840 wordt de nieuwe Sociëteit inge
wijd; zij is in eigen beheer. Er is een kastelein Hasel-
berg, die buiten vrij inwonen en verwarming een jaar
wedde krijgt van f 60,en een jaarlijkse gratificatie.
Er zijn 3 directeuren: Hermanni voorzitter, Volteler
thesaurier en Helder secretaris, voorts de finantiële
commissie: H.H. Coops, Marin en Spyker, alsmede
een commissie van wijnproevers: H.H. Reerink,
Sëllner en Wolff. Deze laatste commissie stelt voor 2
maal per jaar wijn te proeven op kosten van de So
ciëteit, maar de vergadering beslist anders: 1 maal
per jaar en dan op eigen kosten!
Er zijn Sociëteitsdagen op Dinsdag, Donderdag en
Zaterdag; op Zon- en feestdagen is de Sociëteit van
12 uur 's middags af open, alle overige dagen wan
neer de kastelein een uur van tevoren wordt ge
waarschuwd en 's winters bovendien tegen betaling
van 1 gulden voor het vuur.
Nieuwe leden worden aangenomen na ballotage, het
geen geschiedt met witte en bruine bonen; klopt het
aantal stemmen niet, dan wordt het aantal met witte
bonen aangevuld; de bruine zijn n.l. de kwade! Aan
predikanten wordt het honorair lidmaatschap aange
boden; officieren van het garnizoen worden zonder
ballotage aangenomen.
Er worden gewichtige besluiten genomen: zo in 1855
het verbod van fluiten op de Sociëteit en al eerder is
er met nadruk opgewezen, dat het languit liggen op
het biljart verboden is; doet men dat toch, dan zijn 25
ct verschuldigd, te betalen aan de kastelein. Het bil
jarten is een belangrijk ding op de Sociëteit, hierin
werden wedstrijden gehouden met schone prijzen.
In '57 wordt een vaste "markeur" voor het biljart
benoemd; de functionaris zal van 3 uur 's middags
tot sluiting aanwezig zijn, voor 1,per week.
Een belangrijk punt op de jaarvergaderingen is steeds
de verzorging van de leestafel. Er liggen steeds onge
veer 8 kranten, echter ieder jaar ten dele andere. Ge
lezen worden: Handelsblad, Rotterdamsche Courant,
Kamperblad, Zwolsche Courant, Overijsselsche Cou
rant; later Kladderadatsch en Independance, na 1877
het weekblad voor Lochem en omstreken en na 1882
de Lochemsche Courant (voor 50 cent per kwartaal).
Aardig is het abonnement 15 gulden 's jaars voor te
legrafische berichten van belangrijke gebeurtenissen
in binnen- en buitenland in 1868. Sinds 1852 is er n.l.
mogelijkheid tot telegraferen en 't is dan een onrus
tige tijd in Europa (Duitschland - Oostenrijk,
Duitschland - Frankrijk).
De leden zijn zeer gesteld op de kranten, 't geen blijkt
uit het feit, dat herhaaldelijk permissie wordt gevraagd
b.v. wegens ziekte of "verslechtering van het gezicht"
de kranten thuis te mogen lezen; dit wordt altijd toe
gestaan onder voorwaarde, dat zij 's morgens 10 uur
weer op de Sociëteit terug bezorgd moeten zijn.
Verder worden vele aankopen en verbeteringen ge
meld: in 1840 wordt een crediet verstrekt door de
Algemene Vergadering om grind te werpen op het
weggetje over de Wal van de Sociëteit tot de
Smeepoort; als in 1849 de heer Lichterink naast de
Sociëteit op de Wal gaat bouwen, wordt een hoge
scheidsmuur opgericht; later komt aan de andere zijde
van ons terrein een hoge muur om het uitzicht op het
vervuilde erf van Weiler aan 't gezicht te onttrekken.
Als kastelein Haselberg vermeerdering van het gezin
verwacht, wordt een bovenverdieping op de
kasteleinswoning gebouwd. Ook wordt er tweemaal
grond gekocht van Baron van Nagell van Ampsen,
eerst in 1852 oostelijk van de Sociëteit om een kegel
baan te bouwen en in 1864 weer, voor f 800,om
een nieuwe kegelbaan te bouwen; tevens wordt dan
een waranda aan de Sociëteit gebouwd met een in
gang, waardoor men met de rijtuigen gemakkelijk
vóór kan rijden en bij regen er uit kan stappen en
binnen komen zonder nat te worden. Voorts komt er
een muziektent, waar des Zondags muziek gemaakt
wordt door de plaatselijke muziekgezelschappen.
In 1865 wordt het 25-jarig bestaan van het Socië
teitsgebouw gevierd; er is een crediet toegestaan van
f 100,voor de muziek; aan de leden wordt een sou
per aangeboden, waarvoor crediet van 75 ct. per cou
vert.
Mei 1868 wordt besloten de Sociëteit te vergroten door
de bouw van een feestzaal, waarvoor vooral de Heer
Bello zeer ijvert en waarvoor f 5500,— wordt ge
leend. Deze feestzaal wordt 16 Aug. 1869 ingewijd
en is bestemd voor uitvoeringen op muziek- en toneel
gebied. Voordien stond de Sociëteit haar locaal veelal
af aan verenigingen, die dit wensten, zoals plaatse
lijke toneel- en muziekgezelschappen en ook geregeld
aan de jonge heren van de kostschool van de Heer de
Planque.
In 1880 wordt het 50-jarig bestaan van de Sociëteit
gevierd (crediet f 200,
21 Januari '80 is er een concert van de Beihmische
Bergcapelle met bal na; 23 Januari zijn er biljart
wedstrijden met flinke prijzen, waarna gemeenschap
pelijk samenzijn o.a. tot het eten van "beafstik".
Dit is een tijdsperiode van opgewekt Societeitsleven
en het gebouw ziet er fris en verzorgd uit.
Hoort maar eens wat Hartman schreef in 1889: "Aan
de Wal tussen de Molen- en de Smeebruggen ligt de
Sociëteit De Eendracht. Hare uitwendige nette bouw
orde, haar inwendige ruimte en bovenal de bijgelegen
tuin met kegelbaan, nodigen vriendelijk tot entre. Wij
willen hier een ogenblik uitrusten en in de tent of on
der de waranda een kijkje nemen over de bebouwde
akkers en golvende korenvelden, op den groenen
Paaschberg met haar geboomte en laag kreupelhout.
Het is een der schoonste gezichten, die de stad ople
vert en gaarne wijlen de leden der Sociëteit hier meer
malen om den blik op dat natuurschoon te slaan".
We zijn zo aan de eeuwwisseling gekomen en de eer
ste jaren der 20ste eeuw. De financiële toestand is
niet rooskleurig, er is langzamerhand veel geld ge
leend en lang niet alles is afbetaald! Dit blijkt uit aller
lei: de vloer in de Sociëteit is slecht en onbetrouw
baar, er is een voorstel deze te vernieuwen, maar als
één der leden opmerkt, dat er nu en dan nog leden te
paard in de Sociëteit komen en er dan niet doorzak-
11
Land van Lochem 2009 nr. 2
