Lochem was bijna geheel binnen de wallen gebouwd;
er waren drie ophaalbruggen, bij iedere poort (Wal-
poort, Molenpoort en Smeepoort) één. Deze werden
pas in 1842 afgebroken, wegens hoge reparatiekosten,
en door vaste bruggen vervangen.
In het centrum aan de markt lag het gemeentehuis;
er naast in het mooie, oude huis, dat er nog staat en
waar voor de oorlog van 1940 de familie Vromen
woonde, was het Spaarbankgebouw. De Spaarbank
was er in 1819 opgericht. Daar naast liep de Spaar-
banksteeg naar de Achterstraat. Daar, op de hoek
van de Spaarbanksteeg en de Achterstraat, waar nu
het pand is van Mejuffrouw ten Broeke, winkel en
slijterij daar, mijne Heren, is 29 December 1829
de Sociëteit De Eendracht opgericht!
Daar woonde toen de weduwe Oudenampsen,
geb.Hester Nijman, (geb. 14 nov. 1755) die er met
haar zoon een logement exploiteerde. Wij huurden er
een lokaal voor f 125,'s jaars, waaronder begre
pen vuur voor de kachel en warm water voor de
pons! De zoon van de weduwe kreeg voor de bedie
ning f 50,per jaar, onder bepaling, dat hij moest
zorgen iedere avond heet water te hebben voor de
pons2) en dat hij zich stiptelijk zou hebben te ont
houden van roken tot 10 uur 's avonds. Bij ieder
verzuim moest hij 50 cent betalen aan de thesaurier3).
In de oprichtingsvergadering is, na zeer nauwkeu
rige examinatie van het voorgestelde reglement, "het
zelve door de present zijnde leden goedgekeurd en
door hun onderteekening bekrachtigd". Tot eerste
"directeuren" der Sociëteit werden benoemd:
L.G. Behrends, president
J. Reerink, thesaurier
B. Arendsen Raedt, secretaris.
Het begin was goed: 29 Dec. '29 opgericht bleek
reeds 6 Februari 1830 "bij ondervinding", dat de
Sociëteit te klein was en werd besloten "tot ver
grooting derzelve"; tevens kregen we permissie van
de Wed. Oudenampsen in haar tuin een kegelbaan
aan te leggen.
De talrijke vergaderingen moesten door alle leden
worden bijgewoond; wie er niet was en geen geldige
reden van verhindering aan het Bestuur had opge
geven moest boete betalen, n.l. 50 cent, te betalen
aan de kastelein!
Telkens lezen we: "En steeds hebben de presente le
den begrepen ter handhaving der wetten van de So
ciëteit de hiertoe niet op tijd gecompareerd zijnde le
den te verzoeken om, ingevolge het bepaalde in art.
3 van het geresolveerde in de Algemeene vergade
ring van 18 Februari '31, aan de kastelein dezer So
ciëteit, wegens non-comparatie, te voldoen de somma
van 50 cent."
Het beheer der financiën bleek ook de eerste jaren
een moeilijke taak. In de eerste jaarvergadering blijkt
bij het nauwkeurig examineren van de financiële staat,
dat deze onvolledig is en er zich verschillende abui
zen voordeden, zodat dit punt werd aangehouden tot
het volgend jaar; maar daar er toen weer duister-
heden bleken te bestaan werd ter assistentie van den
"Heer Thesaurier" een financiële commissie be
noemd, een instelling, die tot 1910 bleef.
In December 1839 komen er veranderingen, er werd
besloten de Wed. Oudenampsen de huur op te zeg
gen, "uit hoofde van aanmerkingen zoowel op de
bediening, als 't op orde houden der localiteiten",
hetgeen geen wonder mag heeten: de Wed. Ouden
ampsen was van 1755, dus 85 jaar oud!
Maar wat nu? In de vergadering van Dec. 1839 is er
een missive van een zekere A. Weekenstroo, die een
logement houdt buiten de Smeepoort op weg naar de
nieuwe begraafplaats ("die zoo schoon gebouwd is
tegen de Paaschberg"), waarschijnlijk gelegen op de
plek, waar nu, naast de garage Weekenstroo 't
Kledingmagazijn van de Heer Eertink is gevestigd; en
deze A. Weekenstroo is bereid een tweede verdieping
op zijn huis te bouwen met een localiteit van 44 voet
bij 21 voet, met 8 ramen met uitzicht op de gehele zo
schilderachtige omgeving van Lochem. Buiten de
vaste Sociëteitsuren zullen de leden der Sociëteit met
dames het locaal mogen bezoeken; maar ook
Weekenstroo zal het locaal in die tussentijden mogen
verhuren aan "fatsoenlijke gezelschappen" van bui
ten Lochem. Weekenstroo zal ook zorgen voor een
geschikte en tevens bekwame teller bij het biljart. De
contributie zal f 5,bedragen, de entrée f 2,50 en er
zal kaartgeld betaald moeten worden, 's zomers 5 en
's winters 10 cent.
Dit contract werd door beide partijen aanvaard en is
nog bewaard, maar het is nimmer nagekomen, want
er komt een voorstel om voor eigen rekening te bou
wen; men heeft al geïnformeerd en timmerman
Reerink is bereid voor f 3700,te bouwen en Biljardt
zelfs voor f 2650,—. Maar waar?
Er zijn blijkbaar drie geschikte plaatsen daarvoor in
Lochem:
1de op grond van Haselberg aan de Wal
tussen Smeepoort en Blauwe toren,
2de in de hof van Vorkink tussen Molenpoort
en Hoogestraatje,
3de in een deel van de hof van timmerman
Lenderink aan de Leeuwkeshoek, ook wel
Leukeshoek genaamd.
Deze derde plaats wordt gekozen. Waar is die
Leukeshoek? Een doodlopend weggetje van de
Smeestraat tot de plaats, waar nu het Volkshuis staat,
dat dood loopt in de tuinderijen, die aan de Wal gren
zen. Het terrein wordt voor f 400,— gekocht en
Biljardt zal er voor f 3145,een locaal op timmeren.
Maar nu het geld!
Een aanbod van de Spaarbank: voorschot twee derde
van de bouwkosten met 5 rente onder hypothecair
verband en borgstelling van de leden, wordt ver
worpen; onder de leden zelf wordt een lening ge
plaatst van f 3600,a 5%. Dit alles wordt aan
genomen met 17 tegen 3 stemmen. De 3 tegen
stemmers krijgen geen inzage van de finantiële resul
taten van de Sociëteit en moeten verhoogde contri
butie betalen!
10
Land van Lochem 2009 nr. 2
