- eentje maar op de brug over de Swalm in
Swalmen, vlakbij Roermond. Het is een moderne
Nepomuk, gestileerd en met een vinger op zijn mond
(vanwege het biechtgeheim). Voor de Tweede We
reldoorlog stond er ter plekke een meer traditionele
Nepomuk, maar dit beeld heeft het oorlogsgeweld
niet overleefd.
In Boxmeer en Thorn staan Nepomukkapellen. In de
Thornse kapel staat een beeldschoon veelkleurig
beeldje. In de kapel van Boxmeer is onze zuster
vereniging gehuisvest. De historische vereniging
draagt zelfs zijn naam.
Nepomuk op onze reizen
Nepomuk mag in ons land dan wel niet zo bekend
zijn, in zijn thuisland Tsjechië staat in elke stad of
dorp van enige betekenis wel een en soms meerdere
beelden van hem. Er zijn ook particulieren, die een
beeld van Nepomuk in de tuin hebben. Ook in andere
Midden en Oost Europese landen kan men hem re
gelmatig tegenkomen. Oude, versterkte bruggen heb
ben zijn voorkeur, maar hij voelt zich ook prettig in
een klein kapelletje.
Pompeus is zijn beeld in Heidelberg aan de Neckar,
heel lieflijk daarentegen zijn beeltenis in een kapelletje
in Heilbronn. In Oostenrijk wil men nog wel eens
een dakje boven zijn hoofd plaatsen, zoals in Bach
aan de Lech. Dan heeft hij iets een paraglijder.
In het Luxemburgse Vianden bewaakt hij de brug
over de Our, in het Zwitserse St. Ursanne de brug
over de Doubs en in Brugge bij onze zuiderburen de
brug over de Dijver. In Frankrijk komt men Nepomuk
nauwelijks tegen. Wel in Kaysersberg op de brug over
de Weiss en in Chemilly op de brug over de Durgeon.
Beide in het oosten van Frankrijk.
Bijzonder is de geschiedenis van de Nepomuk in Sibitu
in Roemenië. Al jaren stond het beeld midden in het
centrum van de stad, tot het op een bepaald moment
op last van de communisten moest verhuizen naar
een minder prominente plaats, ergens aan de rand
van de stad. Veel inwoners willen nu hun Nepomuk
terug op de markt. Tot op heden heb ik in 17 Euro
pese landen Nepomukbeelden getraceerd.
De meeste beelden dateren uit de achttiende eeuw,
maar het is opmerkelijk dat er laatste jaren weer een
opleving in het oprichten van beelden van Nepomuk
te zien is. Zo kan men in het ene dorp een beeld in de
barokstijl tegenkomen en in de volgende plaats een
uiterst modern gestileerde Nepomuk. Ik noemde al
het moderne beeld in Swalmen, maar met name in de
Eifel vindt men nogal wat nieuwe Nepomukken. Heel
mooi, zij het enigszins moeilijk als Nepomuk te her
kennen - alleen de plek pal aan de Niers is een duide
lijke verwijzing - is het beeld in Kevelaer.
In Polen aan de Oder staat een wel heel moderne,
bijna futuristische uitgave van Nepomuk. Het oude
beeld was aan vervanging toe en men heeft er een
beeltenis van iemand van een andere planeet voor
teruggeplaatst.
Vraagje tot slot
Mocht u op uw trektocht door Europa een Nepomuk
tegenkomen en heeft u een digitale camera zou u dan
alstublieft een plaatje voor mij willen schieten?
Zo'n 25 jaar geleden kwam ik Nepomuk voor het
eerst tegen in Vreden. Jan de Vries maakte me er
opmerkzaam op. "Dat is de beschermheilige tegen
de gevaren van het water". Wij konden toen niet be
vroeden dat die beschermheilige veel van mijn vrije
tijd zou gaan opslokken. Hoewel, misschien is dat
overigens toch niet zo vreemd voor een waterschaps
archivaris.
Mijn collectie foto's en plaatjes e.d. is de 400 Nepo-
mukbeelden allang gepasseerd.
Bij mijn afscheid als voorzitter van het Historische
Genootschap kreeg ik van het bestuur een Duits
icoontje met mijn illustere vriend. André Reincke had
die in Keulen op de kop getikt. En nog maar onlangs
kreeg ik van Jan Reudink vanuit Oostenrijk een Roem
eense Nepomuk toegestuurd.
Hij houdt mij bezig, Johannes van Nepomuk. Bij
Waterschap Rijn en IJssel is mijn heilige onderhand
een bekende geworden. Van veel collega's heb ik al
een of meer Nepomukken gekregen. Als mijn colle
ga's maar niet teveel op Nepomuk vertrouwen en er
voor blijven zorgen dat een goede waterbeheersing
en waterkering in onze regio toch vooral in hun han
den ligt.
26
Praag - foto E. Vredenberg
Land van Lochem 2008 nr. 3
