Speciale spreekwoorden
hen afkomstig van school Laren-dorp. Het reünie-
boek 2006 bevat herinneringen van o.a. drie leerlin
gen van het eerste uur. In 1931 kreeg de school stal
ling voor 20 fietsen. Het gemeentebestuur belastte
meester Bruinsma met de aanwijzing van de leerlin
gen die er gebruik van mochten maken.
Meester Bottinga
Thomas Bottinga werd in 1931 het schoolhoofd en
bleef dat tot zijn pensioen in 1968. Zijn naam staat,
mag je wel zeggen, voor een periode: 37 van de 53
jaren was hij het gezicht van O L S Groot Dochte-
ren. De crisistijd, de oorlogsperiode en de jaren van
herstel, ze waren niet gemakkelijk. In de vele herin
neringen komt meester Bottinga naar voren als een
toegewijde en krachtige man. Voor de kinderen maakte
hij zijn school tot een vertrouwde plek om te leren.
Zijn zanglessen met onder meer het oefenen van toon
hoogtes hebben indruk gemaakt. Veel oer-Hollandse
liedjes werden gezongen, maar ook - Bottinga kwam
uit Bartlehiem - het Friese volkslied. Zestig planten
uit de omgeving moest de klas van Willy Holtslag-
Harkink, bekend van de 'Hoofdige Boer' in Almen,
kennen. Voor haar oudere zus waren het er nog hon
derd. Schoolreisjes naar het westen en natuurlijk
schaatsen stonden op zijn programma. In de oorlog
werd het vak Duits verplicht. Lastig in andere zin
was het brandstofgebrek. Maar echt erg was tegen
het eind van de oorlog het gevaar van beschietingen
en bombardementen daar vlakbij het spoor. Op 10
maart 1945 schampte een V-1 het gebouw, waar
door de oostmuur ontzet werd. Maar het projectiel
ontplofte niet. De school werd ontruimd. Achtereen-
volgens kwamen Duitse Hitler-Jugend en Canadezen
in school. Die laatsten richtten er een veldhospitaal
in. De officieren kregen kwartier in het meestershuis
van Bottinga. Na de oorlog moest het onderwij s wor
den hervat bij het herstelwerk dat nodig was. Ver
nieuwing van het onderwijs was van Bottinga niet
echt meer te verwachten. Tegen het einde van zijn
'regiem' was er ook aanpassing van het gebouw no
dig. Hij liet het over aan zijn opvolger, HenkTijhof.
Vernieuwing en einde
Tijhof zorgde in 1969/1970 voor renovatie van het
gebouw en uitbreiding met bijruimten en nieuwe toi
letten. De ingang ging van de achter- naar de zijgevel
aan de Dochterenseweg. Minstens zo belangrijk was
de vernieuwing van het onderwijs. Het reünieboek
spreekt van 'bijna een culturele revolutie'. Tijhof
voelde zich thuis in Groot Dochteren, maar kreeg al
gauw de opdracht te zorgen voor een samenvoeging
van een deel van de scholen, waaronder Groot Doch-
teren. De gemeente - sinds 1972 niet meer Laren
maar Lochem - dacht na ruim vijftig jaar heel anders
over de nabijheid van de school voor kinderen. Er
kwamen in korte tijd nog twee schoolhoofden in Groot
Dochteren, maar in 1979 was het zover: in Laren
werd O.L.S. De Branink geopend. Het was het einde
van de aloude Dorpsschool Laren en de scholen
Verwolde, Larense Broek en Groot Dochteren. Exel,
Nettelhorst en Barchem bleven zelfstandig. Het
schoolgebouw kwam in 1984 te koop. Tijhof was zo
gek - zeiden anderen - het te kopen. Hij en Ria zijn blij
met wat na inspanningen hun huis is geworden. Voor
de buurtschap is het moeiteloos nog de school.
Waar een Huizer heeft gelopen, groeit geen gras meer, een spreekwoord dat bij veel oudere inwoners van
het Gooi bekend is en een (niet bepaald vleiend) oordeel over de Huizenaren bevat.
Zo zijn er honderden spreekwoorden en gezegden die inwoners van een bepaalde gemeente karakterise
ren. Enkele andere voorbeelden: Ik kom van Losser, ik weet van niks - Praten en breien, zeggen de
meisjes van Leijen - In Rotterdam wordt het geld verdiend en in Amsterdam wordt het uitgegeven.
Het is mijn bedoeling een boek met dit soort uitdrukkingen uit te geven, waarbij het natuurlijk ook
belangrijk is om te vermelden hoe een dergelijk gezegde is ontstaan en wat het betekent.
Daarmee kan een belangrijke bijdrage op het terrein van de volkskunde worden geleverd.
Verenigingen voor heemkunde en/of plaatselijke geschiedenis beschikken mijns inziens over veel kennis
op dit gebied of kennen mensen die nog het een en ander van deze materie weten.
Ik zou u bijzonder erkentelijk zijn, indien u mij dergelijke spreekwoorden en/of gezegden ter beschikking
zou kunnen stellen - indien mogelijk met vermelding van de bron en/of ontstaansgeschiedenis - of in
contact zou kunnen brengen met eventuele "zegslieden".
dr. M.A. van den Broek tel. 035 - 656 05 72
Van Schadijcklaan 5 fax 035 - 655 00 27
1241 BN Kortenhoef e-mail: m.a.broek@planet.nl
Uit 'Den Schaorpaol'. Kwartaalbericht van het Staring Instituut.
23
Land van Lochem 2008 nr. 3
