Een bovenlicht aan de Blauwe
Torenstraat in Lochem
Zinnebeeld?
dr. Everhard Jans
Bij het verkennen van oud-Lochem wat bouwhistorie en monumentenzorg betreft, stootte ik
aan de Blauwe Torenstraat 7 op een prachtig houten bovenlicht.
Het kan zijn dat drs. CeesJan Frank het ook al
beschreven heeft: er bevindt zich namelij k een
groenwit Monumentenzorgschildje op de pui,
een datering in de vroege negentiende eeuw lijkt mij
plausibel. Het kan Lodewijk XVI-stijl of Empire zijn,
maar Biedermeier (rond 1835) is stilistisch ook mo
gelijk. Een begaafde timmerman uit het stadje Lochem
zal het destijds vervaardigd hebben. Misschien was
hij leerling van een plaatselijke tekenschool. In de
Gelderse Achterhoek was er vaak sprake van stijl
vertraging, vergeleken met het westen.
Vormgeving en ornamentiek
Centraal is toegepast een festoen of draperie met fraaie
symmetrische plooival, opgehangen aan spiegel
beeldige acanthusranken. Daardoor is het midden
vlak vrijgelaten, waardoor er door het ovale glas veel
licht in de achterliggende ruimte viel. Evenals de hou
ten deur is het bovenlicht standgroen geschilderd.
De deur is wat jonger, maar wel in passende stijl. In
het omstreden boek "Zinnebeelden in Nederland" is
een verwant bovenlicht uit Oosterwolde bij Oldebroek
afgebeeld (p. 48). Ook hier een symmetrische
draperie, opgehangen aan twee ranken. De in beide
bovenlichten voorkomende ranken zijn wellicht be
doeld als levensboom (als symbool voor man en
vrouw, maar ook van Jezus Christus). Vormgeving
en belijning zijn hier wat strakker, in de stijl van de
vroege negentiende eeuw
Historie
De bewoner van het pand aan de Blauwe Torenstraat,
kunstschilder Toon Klaver, vertelde mij dat huis
schilder Herman Langeveld hier na 1945 woonde. Er
hebben sindsdien kleine verbouwingen plaatsgevon
den. Over de historie is weinig bekend. Het dak aan
de achterzijde (zadeldak, evenwijdig aan de straat)
liep aan de achterzijde laag af.
Achtergronden bij "Zinnebelden in Neder
land"
Tijdens de Duitse bezetting (1940-1945) kwamen er
onder invloed van de Nazi's heem- en volkskundigen
aan de macht, die iedere krul aan een gevel of melk
bus wensten te zien als oer- Germaanse (Arische)
26
i9ot>— .fi/avS
bovenlicht Blauwe Torenstraat 7, Lochem, foto auteur, 2007
bovenlicht in Oosterwolde bij Oldebroek (Veluwe). Illustratie
uit: "Zinnebeelden in Nederland", p. 48.
Land van Lochem 2008 nr. 1
