'Beter is het genot van het ogenblik
dan de smart die eeuwig duurt'
Isadora Duncan en 'Pim' Noothoven van Goor op 'De Heest' bij Lochem
Eddy ter Braak
"Op een middag kwam hij bij mij binnen: mooi, goedig,
jong, blond, in de puntjes gekleed. Hij zei: "Mijn vrienden
noemen mij Pim."
Ik zei: "Pim, wat een lieve naam! Bent u kunstenaar?"
"O, neen" riep hij uit, alsof ik hem van een misdaad had
beschuldigd.
"Wat heb je dan? Een groot idee?"
"O, hemel neen. Ik heb helemaal geen ideeën."
"Maar een levensdoel?"
"Och, welnee."
"Maar wat doe je dan?"
"Niets."
"Maar je zult toch wel wat doen?"
"Ja", antwoordde hij nadenkend, "ik bezit een heel aar
dige verzameling snuifdoozen uit de achttiende eeuw."
Dit was het geneesmiddel. Ik had een contract geteekend
om in Rusland te dansen. Het was een lange, uitgebreide
tourneé die niet alleen Noord-Rusland omvatte, maar ook
Zuid-Rusland en den Kaukasus en ik hield niet van lange
reizen alleen te maken.
"Ga je met me mee naar Rusland, Pim?""
Zo beschreef in 1927 de Amerikaanse danseres
Isadora Duncan in haar autobiografie Mijn
leven haar kennismaking in 1907 met Pim.
Het heeft lang geduurd voor haar biografen (en dat
zijn er al vele geweest) er achter waren, wie deze
Pim nu wel was. Isadora had het in haar boek alleen
maar over Pim en over een achtergrond van tulpen.
Daaruit kun je concluderen, dat Pim een Nederlan
der moet zijn geweest. Maar het is lang bij gissen
gebleven. Een enkele biograaf heeft zelfs het ver
moeden geuit, dat ze hem had verzonnen, omdat het
haar beter uitkwam in haar verhaal. Om die reden
had ze in haar boek de waarheid wel vaker naar haar
hand gezet. Pas in 2000 werd voor het eerst buiten
ons land in een publicatie over Isadora de naam Pim
Noothoven van Goor volledig gebruikt.
Dat was in de omgeving van Lochem wel anders.
Daar wist men al sinds haar aanwezigheid op huize
'De Heest' in 1907 van de relatie tussen hen beiden.
Deze kennis is echter nooit verder gekomen dan ons
land, waar in de jaren zestig van de vorige eeuw re
gionale schrijvers als J.J. Hooft van Huysduynen,
Jan Harenberg en Willy Heitling in artikelen over 'De
Heest' over de aanwezigheid van Isadora en Pim in
het huis schreven. Maar daar heeft de wereld buiten
onze streek nooit kennis van genomen. Vandaar de
opmerkelijke internationale onbekendheid tot 2000.
Isadora Duncan (1877 - 1927)
Isadora maakte rond 1900 een weergaloze indruk op
haar tijdgenoten. Dat kwam niet alleen door haar
kunstenaarschap, maar ook door haar privéleven.
Nog steeds geldt ze als het symbool bij uitstek voor
het vrijheidsstreven van de Nieuwe Kunst in de dans.
Ze brak als danseres met de strakke normen van het
klassieke ballet. Deze dansvorm beschouwde ze als
een keurslijf, dat het lichaam misvormde en de be
zieling blokkeerde. Isadora streefde juist naar maxi
male vrijheid. Daarom danste ze, heel ongebruikelijk
in haar tijd, zonder korset (ook bij balletdanseressen
toen nog in zwang), op blote voeten, met loshangend
haar en in een soepel Grieks gewaad. Ze zocht in
haar dans naar een synthese tussen de natuur, de
schoonheid en de kunst en naar natuurlijke dans-
houdingen zoals ze die zag op de vazen uit de Griekse
oudheid. Voor haar was de relatie tussen (klassieke)
muziek en dans heel belangrijk. De muziek diende
voor haar als een katalysator die de emoties moest
vrijmaken, die in haar dans werden uitgedrukt. De
'balletomanes' moesten niets van haar 'amateurisme'
hebben en musici weigerden nogal eens voor haar te
spelen, omdat ze de klassieke muziek 'misbruikte'
voor haar dans, maar de artistieke elite van haar tijd
droeg haar op handen.
In de 'Nieuwe Rotterdamsche Courant' stond op 28
16
Land van Lochem 2008 nr. 1
