Monumenten in Lochem (18)
De Remonstrantse kerk aan de Emmastraat
CeesJan Frank
Ruim honderd jaar geleden legde een verwoestende brand de kleine zaalkerk van de
Lochemse Remonstrantse gemeente vrijwel volledig in de as. De herbouw volgde snel en
sindsdien vormt het bedehuis met zijn markante torentje een vast baken in het straatbeeld
van de Emmastraat. De geschiedenis van het gebouw is sterk verbonden met die van de
Remonstranten in oostelijk Nederland.
De Remonstrantse Gemeente in Lochem ont
stond eind jaren zeventig van de 19de eeuw
als afscheiding, uit onvrede over de orthodoxe
predikantenkeuze in de Nederduitsch Hervormde
Gemeente van Lochem, toen hier een vacature voor
een nieuwe predikant was ontstaan. Ongeveer 160
gemeenteleden, merendeels gegoede en ontwikkelde
burgers, wensten een modernere, minder behoudende
weg in te slaan. Een groot aantal van hen kwam in
december 1878 bijeen om de gemeenschappelijke
belangen te bespreken. Onder hen waren de voor
trekkers in de "afsplitsing", mr. C.J. Sickesz, W.O.
Kerkhoven, W. Reerink, G.J.W. Becking, M. Naeff
en G.W. Haarsma. Men besloot een nieuwe kerkelijke
gemeenschap op te richten binnen het kerkgenoot
schap van de Remonstranten, dat "in zijn grondslagen
de meest mogelijke vrijheid van denken huldigde, en
niet de minste kerkelijke belijdenis van haar leden
vergde, doch alleen verlangde dat wie toetrad zou
staan op Christelijk religieus terrein", zoals Beelaerts
van Emmichoven het formuleerde in zijn artikel "De
Remonstranten in Lochem", in 1998 (zie bronnen).
De "Remonstrantse Broederschap" is een protestants
kerkgenootschap, dat in 1619 in Antwerpen was op
gericht, nadat op de synode van Dordrecht in 1618
ongeveer tweehonderd predikanten werden afgezet en
uit de Nederlandse Hervormde Kerk uitgewezen. Dit
gebeurde na de veroordeling van de remonstranten of
"arminianen", genoemd naar Jacobus Arminius (1560
1609), voorvechter van revisie van de catechismus en
confessie. De leden van de Broederschap werden in de
Verenigde Nederlanden aanvankelijk vervolgd, maar
na circa 1630 veranderde die situatie. Een periode
van gedogen brak aan en er mochten "schuilkerken"
worden gebouwd. In de tweede helft van de 19de eeuw
ontstonden veel nieuwe Remonstrantse gemeenten,
vooral door de opkomst van het modernisme. Het
enige geheel vrijzinnige kerkgenootschap in Neder
land maakte toen een bloeitijd door.
De bouw van een kerk in Lochem
Op 2 februari 1879 leidde dominee Slotemaker uit
21
Land van Lochem 2007 nr. 3
