Als een ingeland in gebreke was gebleven konden dijkgraaf en heemraden hun intrek nemen in een of ander
logement op kosten van de nalatige. Zij konden er net zolang verblijven tot de ongelukkige zijn verzuim had
hersteld. In de waterschapsarchieven zitten vele - soms uiterst smakelijke verhalen - over hoe een en ander
in zijn werk kon gaan. Meestal liep een meningsverschil tussen bestuur en ingeland met een sisser af, maar af
en toe dreigde een ruzie aardig uit de hand lopen. In het ergste geval kon een schouwvoering zelfs leiden tot
ernstige schermutselingen tussen het dijkbestuur en een nalatige ingeland.
In 1655 leidde de schouw in de Liemers tot een compleet gevecht3.
Het volgende incident speelde zich af tijdens de aardschouw in juni:
Heemraad4 Coenraedt van Munster is niet tevreden over het onderhoud van de dijk door Jan Geerlichs,
inwoner van Bahr en Latum.
Jan Geerlichs laat het er niet bij zitten en op de dijk verspert hij de schouwvoerders de weg. Met name
Coenraedt van Munster moet het ontgelden: Jan scheldt Coenraedt de huid vol.
Substituut-dijkgraaf5, jonker Asweer van Leeuwen, liet van het gebeurde verslag leggen.
Ik holt u voor een schelm ende logenaer, daarbij voegende dat hem de duvel noch
de hals soude breecken, denselven daerbeneffens dreygende met de schuppe, soo hij in de handt
hadde van 't peert af te slaan 't welck oock, naer alle apperentie soude geschiet sijn soo ende
wanneer de schouw niet voort gepasseert ende Herman Beernss sulcks niet belet waere geweest.
(Zie cursief deel van de transcriptie op de volgende pagina 's)
De dijkstoel6 vervolgt zijn weg op de dijk en gaat "naer older gewoonte" de maaltijd nuttigen bij Willem
Gerritsen in Lathum. Er staat uitdrukkelijk vermeld dat men na afloop "onbeschoncken" weer het paard
bestijgt. Juist, ja.
Geerlichs is, vergezeld door enige Lathumers, echter ook ter plaatse. De scheldpartij wordt nog eens dunne
tjes overgedaan, waarna de ruzie uitloopt in een waar handgemeen waarbij Coenraedt van Munster zelfs van
zijn paard valt.
Wat er vervolgens met Jan Geerlichs is gebeurd is (nog) niet bekend, maar aangenomen mag worden dat de
dijkstoel strenge maatregelen zal hebben getroffen.
7
Noten:
1 archief Lymerse Schouwpolder, archieven Waterschap Rijn en IJssel inv nr. 938, vidimus uit 1607.
2 Een vidimus is een akte, waarin één of meerdere personen verklaren een akte gezien te hebben en in die verklaring (een deel
van) de tekst van die akte opnemen.
3 archief Lymerse Schouwpolder inv. nr. 978.
4 een heemraad is een dagelijks bestuurslid van een waterschap.
5 een substituut-dijkgraaf is de plaatsvervanger van de dijkgraaf.
Dé dijkgraaf was op dat moment Frederik Willem, de hertog van Pruisen (1640 1688), beter bekend als De Grote Keurvorst.
6 Dagelijks bestuur.
Land van Lochem 2007 nr. 2
