zelfs gebruikt voor roddeltjes en
nieuwsberichten. Een navrant
voorbeeld van het laatste is een
prentbriefkaart uit 1907 over een
moord op een zesjarig meisje in
België. Naast haar portretje
is het lijkje getekend zoals het te
gen een schutting werd gevonden.
Verzamelen
Prentbriefkaarten bleven heel lang
iets bijzonders en dierbaars en
werden daarom bewaard. Zo ont
stonden de eerste verzamelingen
badvrouwen, illegaliteit, instortin
gen, koppensnellers en open haar
den tot soldatenliefde in uniform,
zeehondenjacht en zwemmen aan
toe.
Prentbriefkaart voor
DM 8550,00!
De liefhebberij om prentbriefkaar
ten te verzamelen taande sterk tij
dens de crisis van de jaren dertig.
Het dieptepunt kwam in de jaren
zestig. Handelaren op het Water-
looplein in Amsterdam haalden toen
de voorgeschiedenis van de kerst
en nieuwjaarskaarten al begonnen.
Bij het begin van het nieuwe jaar
wensten de oude Egyptenaren el
kaar veel heil en zegen toe. Ze lie
ten die wensen vergezeld gaan van
kleine geschenken. Flesjes parfum
bijvoorbeeld. Er is er één terugge
vonden, met in hiërogliefen de
tekst 'au ab nab' (alle goeds). De
Romeinen gingen op nieuwjaars
dag bij elkaar op visite om beste
wensen en geschenken uit te wis
selen, oorspronkelijk takken van de
BRIEFKAA
waarvoor al spoedig speciale al
bums in de handel werden ge
bracht. Er waren er die tweedui
zend kaarten konden bevatten. Dat
verzamelen werd het meest door
meisjes gedaan. Volgens het strak
ke rollenpatroon omstreeks 1900
mochten postzegels alleen door
jongens worden verzameld. Toen
de prentbriefkaarten algemeen
werden grepen de meisjes hun kans
om ook aardige verzamelingen aan
te leggen. Eerst bewaarden ze al
les wat ze aan kaarten te pakken
konden krijgen. Het waren ver-
gaarders, zoals de serieuze verza
melaar tegenwoordig minachtend
zegt. Naarmate in de massa's kaar
ten meer bijzondere groeperingen
vielen aan te wijzen, trad toene
mende specialisatie op. In de cata
logus "Prentbriefkaarten Nederland
1990/1991" van de Nederlandse
Vereniging Documentatie Prent
briefkaarten kunnen niet minder
dan 462 onderwerpen die worden
verzameld, worden geteld, van
aardappels rooien via actiegroepen,
de kaarten uit de verzamelalbums
en gooiden ze weg omdat ze de lege
albums gemakkelijker konden slij
ten. Veel van die kaarten zouden
nu vele euro's opbrengen. In de
jaren zeventig kwam het herstel.
Daardoor kon het gebeuren dat op
de Duitse Raith Aktion in novem
ber 1990 een Nieuwjaarskaart met
de dom van Frankfort (poststem
pel 31 december 1878) werd in
gezet op 730 Duitse Mark, maar
pas voor 8550 mark een nieuwe
eigenaar kreeg!
Gelukkig voor de ongeveer tiendui
zend serieuze verzamelaars in Ne
derland zijn er nog vele duizenden
oude en interessante briefkaarten
te koop tussen de, zeg maar, twee
en vijfentwintig euro. Bovendien
lenen moderne prentbriefkaarten
zich uitstekend voor het aanleggen
van bijzondere verzamelingen die
misschien goede beleggingen zul
len blijken te zijn.
Kerst- en nieuwjaarskaarten
Toen Christus werd geboren, was
olijfboom en de laurier, later meer
praktische zaken zoals dadels en
vijgen, symbolen van voorspoed.
Ook onze Germaanse voorouders
gaven elkaar bij de zonnewende
cadeautjes, die een magische uit
werking heetten te hebben. Talis
man en amuletten, bedoeld om boze
geesten af te weren en de goden
gunstig te stemmen.
Zoals bij zoveel tradities bleef de
gewoonte om bij de jaarwisseling
elkaar geluk te wensen en present
jes te geven bestaan toen de oor
spronkelijke bedoeling allang was
vergeten. De Kerstening van Eu
ropa bracht daar geen verandering
in. Wel werden de geschenken al
lengs vervangen en aangevuld met
geschreven heilwensen aan fami
lie en vrienden aan wie geen nieuw
jaarsbezoek werd gebracht. Dat
waren uiteraard alleen handge
schreven brieven, maar in de l5de
eeuw kwamen daar geïllustreerde
drukwerkjes bij. Het waren hout
sneden, onder andere van een kun-
9
(Carte postale
Algemene Postvereeniging. (Unfen-p
v Molenstraat, Lochem»*
Land van Lochem 2006 nr. 3
