en hun makers en wordt een
cartobibliografisch overzicht tot
1867 gegeven. Uitgebreide regis
ters, een literatuurlijst en een sa
menvatting in het Engels comple
teren deze belangrijke uitgave. Voor
de stadsplattegronden van Lochem
zijn de pagina's 65 tot en met 70
ingeruimd. Aan de hand van ver
schillende plattegronden schetst de
auteur een beeld van de steden
bouwkundige ontwikkeling. Veel
nieuwe informatie levert zijn ver
haal niet op. Het is dan ook geba
seerd op reeds eerder verschenen
(oudere) publicaties en niet op aan
vullend historisch onderzoek, het
geen ook niet de opzet van deze
uitgave is geweest. Recent histo-
risch-stedenbouwkundig onder
zoek over stadswording en stads
ontwikkeling, zoals Stedenpolitiek
en stadsplanning in de Lage Lan
den (12de en 13de eeuw van R. Rutte
(2002), waarin ook de plattegron
den van de Gelderse steden uitge
breid aan de orde komen, is blij
kens de literatuurlijst niet geraad
pleegd. Dit geldt ook voor enkele
recente bijdragen over de Lo-
chemse stadsontwikkeling van F.F.
Ambagtsheer (Ontwikkeling van
de stad Lochem) uit 1991 en De
middeleeuwse vesting Lochem in
beeld, verschenen in Land van
Lochem in 2004. Het is eveneens
jammer dat de samenstellers twee
zeer interessante (en bekende) his
torische prenten met daarop een
vrij gedetailleerde en accurate
stadsplattegrond van Lochem niet
in het overzicht hebben opgeno
men. Het betreft de weergave van
Lochems ontzet in 1582 en die van
de belegering en inname van Lo-
chem door de Spaanse veldheer
Ambrosio de Spinola in 1606. Des
ondanks is Historische plattegron
den van Nederlandse steden een
belangrijke uitgave voor de studie
van de historische cartografie en
de geschiedschrijving over de ste
den in Achterhoek en Liemers.
P.J. van Cruyningen, Landgoede
ren en landschap in de Graafschap,
Utrecht 2005, 144 p.
ISBN 90 5345 270 2
Dit rijk geïllustreerde boek, een
uitgave van Matrijs, beschrijft op
boeiende wijze hoe het landschap
van de Graafschap zijn tegenwoor
dige vorm heeft gekregen door de
manier, waarop de vele landgoe
deren in het gebied in de 19de en
20ste eeuw werden beheerd. Ont
ginning en bebossing van de
woeste gronden waren belangrijke
initiatieven van veel landgoed
eigenaars. Het bijzondere land
schap bezit een hoge cultuurhisto
rische waarde, mede door de aan
wezigheid van de talloze eeuwen
oude landgoederen met hun bos
sen, kastelen, parken en landbouw
gronden. Hoewel het ontstaan en
het beheer van het landschap en
de landgoederen centraal staan,
wordt ook veel aandacht besteed
aan de sociaal-economische aspec
ten, zoals de geschiedenis van de
bewoners en de sociale verhoudin
gen tussen landgoedeigenaars en
personeel en het imago van de
landgoedeigenaar. In de publicatie
komen ook de landgoederen in de
gemeente Lochem (o.a. Velhorst,
Verwolde, Ampsen) aan de orde.
Onze gemeente vormt immers een
substantieel onderdeel van het
landgoederengebied in de Graaf
schap.
J.C. ter Laak, De taal van het
landschap. Pilotproject toponie
men in de Berkelstreek, Rappor
tage Archeologische Monumenten
zorg 123, uitgave van de Rijksdienst
voor het Oudheidkundig Bodem
onderzoek, Amers-foort 2005
ISBN 90 5799 063 6
Verkennende pilotstudie naar de
mogelijkheden van een integrale en
interdisciplinaire aanpak van de stu
die van geografische namen. In het
voorwoord lezen we dat toekom
stig onderzoek er op gericht zal zijn
de landschappelijke context van
geografische namen in Oost-Ne
derland systematisch te bestude
ren. De verkegen inzichten zullen,
samen met de informatie die an
dere bronnen bieden, worden om
gezet in reconstructies van het his
torische landschap. In deze pilot
is gekeken naar de bruikbaarheid
van toponiemen om tot dergelijke
reconstructies te komen. De doel
stelling was om "te onderzoeken
in hoeverre bestudering van dit vele
eeuwen omspannende archief een
bijdrage kan leveren aan het recon-
strueren van de geschiedenis van
het cultuurlandschap". Het pilot-
gebied omvat de vroegere ge
meente Gorssel, de gemeente Zut-
phen, Vorden en de gemeente Lo-
chem. In de rapportage enkele in
leidingen in de toponymie, geogra
fische namen en de stratigrafie van
de toponiemen. Verder passeert een
groot aantal bijzondere toponiemen
de revue, waaronder vele uit Lo-
chem en omgeving.
R. van der Laarse Y. Kuiper
(red.), Beelden van de buiten
plaats. Elitevorming en notabelen
cultuur in Nederland in de negen
tiende eeuw, deel 3 in de reeks
Adelsgeschiedenis, Hilversum
2005, 256 p. ISBN 90 6550 856 2
In deze verzameling artikelen
wordt vanuit een breed scala van
invalshoeken een beeld geschetst
van de notabelencultuur van de 19de
eeuw in verschillende delen van
Nederland. Vooral de buitenplaats
cultuur krijgt ruime aandacht, maar
ook het leven naar de seizoenen van
de aristocratie en de hogere bur
gerij in de provincies Utrecht, Gel
derland en Friesland. Eén van de
twaalf auteurs is R.J.A. Crols, die
een artikel wijdt aan "De ver
burgerlijking van het buiten wonen
in de tweede helft van de negen
tiende eeuw in Gelderland". In dit
artikel kunnen we lezen over het
ontstaan van villabouw aan de rand
van veel Gelderse steden en dor
pen en over het fenomeen villapark.
Apeldoorn, Velp, Beek en Lochem
bezitten in Gelderland de belang
rijkste voorbeelden van villaparken
uit de late 19de en vroege 20ste eeuw.
De auteur besteedt dan ook aan
dacht aan het villapark Berkeloord,
dat in 1909 werd ontworpen door
de tuin- en landschapsarchitect
Samuel Voorhoeve. Berkeloord
wordt omschreven als "het om
vangrijkste en meest hoogwaardige
voorbeeld van een dergelijke
(villapark)ontwikkeling in de
Achterhoek en de Graafschap".
31
Land van Lochem 2006 nr. 2
