Berichten uit de Lochemse
samenleving van 1891
Jan Klein Egelink
In maart 2005 overleed één van Lochems bekendste geschiedschrijvers en mede-oprichter
van de Historische Vereniging Lochem Laren, Jan Klein Egelink. Uit nagelaten werk presen
teren wij u berichten uit de kranten (met name de Lochemsche Courant) van 1891. Lochem
en omgeving staan hierin vanzelfsprekend centraal. (Ingekorti.v.m. plaatsruimte, red.)
Legerwet
Opwekkend was de lectuur
lang niet altijd! Al in de
Nieuwjaarsbeschouwing
klonk een wat sombere toon door.
Zowel het staatkundig als het eco
nomisch leven gaf reden tot zorg.
Op staatkundig gebied was het
vooral de door het toenmalige mi
nisterie Mackay (1888-1891, het
eerste 'rechtse' coalitiekabinet van
Nederland, noot van de redactie)
ingediende Legerwet die tot ver
deeldheid en onrust aanleiding gaf.
Twistappel was vooral het in die
wet opgenomen beginsel van de
"persoonlijke dienstplicht". De
Rooms Katholieke regeringspartij
kon daar geen vrede mee hebben.
Toch werd de kwestie ten gunste
van de voorstanders van het
dienstplichtbeginsel beslist.
Geheelonthouders
Fijne "oude klare" kostte een eeuw
geleden - een advertentie maakt er
melding van - een gulden per liter.
Het verslag van de Vereniging tot
Afschaffing van Alcoholhoudende
Dranken vermeldde dat in 1890 in
ons land 1.600.000.000 borrels
werden genuttigd. Dat betekende
ongeveer een borrel per hoofd per
dag. Ook in Lochem was in die
dagen de drankellende groot. Van
daar dat enkele, voornamelijk uit
de arbeidersbeweging voortgeko
men prominenten, de koppen bij
elkaar staken om hier een afdeling
van de landelijke "Blauwe N.V." op
te richten. Dit gebeurde op 15 ja
nuari 1906, dus pas vijftien jaar na
dit verontrustende bericht in de
krant. Terloops zij verder opge
merkt dat één der oprichters een
plaatselijke socialistische voorman
was, te weten de legendarische fi
guur T.B. Meijer, onder ouderen
beter bekend als Tone Meijer. De
Blauwe N.V. te Lochem kreeg in
1910 de beschikking over een ei
gen vereni-gingsgebouw dat tot ver
in de jaren zestig van de 20ste
eeuw een belangrijke rol in de Lo-
chemse gemeenschap zou spelen.
Dat was het Geheelonthouders
Verenigingsgebouw "De Toe
komst" aan de Burgemeester Leen-
straat.
Winter 1891
In het begin van 1891 winterde het
geducht. Lang daarna zou nog ge
sproken worden over de beruchte
winter 1890-1891. Op 21 januari
was het tramverkeer door jacht-
sneeuw volledig gestremd. Pas om
1 uur 's middags kwamen de eer
ste trams uit Borculo en Deventer
te Lochem aan. Het werd nog er
ger. Op 27 januari moest de tram-
dienst tijdelijk worden gestaakt. Pas
op 8 februari werd de dienst hero
pend. Zoals wellicht bekend werd
de stoomtramdienst tussen Deven
ter en Borculo via Lochem in 1885
geopend. De lijn werd gehandhaafd
tot april 1945; nadien werden de
rails op dit traject opgebroken
omdat het vervoer niet meer ren
dabel was.
Allerlei
Op zaterdag 1 februari 1891 werd
een nieuwe industrie in onze plaats
gevestigd, de stoomtabaksfabriek
"Het Tabaksvat" van de firma For
tuin Zn. Die fabriek was echter
geen lang leven beschoren.
De bevolking van de gemeente
Lochem bestond op 1januari 1891
uit 2799 zielen. In de maand fe
bruari van dat jaar werd de leden
van het Lochems Zieken- en On
dersteuningsfonds de les gelezen
omdat er bij de jaarvergadering
slechts vier van de bijna 900 leden
aanwezig waren. In dat opzicht is
er dus de laatste eeuw niet zo veel
veranderd!
Een ingezonden stukje in een cou
rant van maart 1891 onthult dat
zich in onze plaats een "coiffeur"
had willen vestigen. Die was daar
van weerhouden door een ingeze
tene die hem voorspelde dat hij hier
nooit een bestaan zou vinden. De
inzender van het stukje uitte daar
over zijn spijt. Maar goed ook,
want 50 jaar later beschikte Lo-
chem al over een half dozijn kap
pers.
Zomer 1891
Over het toeristenseizoen in dat jaar
was men volgens een verslag zeer
tevreden. Ondanks de koude, gril
lige zomer was het zelfs een van
de drukste seizoenen die men tot
dan in Lochem gekend had. Zo druk
was het dat bij tijden verschillende
hotels ruimte tekort kwamen om
de gasten te herbergen. "Dank zij
veel", aldus het perscommentaar,
"dat in de laatste jaren tot verfraai
ing in en om Lochem werd gedaan
door het V.G.(Verfraaiings-gezel-
schap, opgericht in 1885) werd
onze plaats meer en meer bezocht
door hen die tot herstel van gezond
heid of tot ontspanning de zomer
maanden buiten wilden vertoe
ven". Kennelijk vreesde men des
tijds de stilte nog niet; men had voor
ontspanning meer dan genoeg aan
de schoonheid en de rust die Lo-
14
Land van Lochem 2006 nr. 2
