Landgoed Nettelhorst:
cultuurhistorische betekenis
weer zichtbaar
Van het landgoed Nettel
horst, met een oppervlakte
van 110 hectare, resteert
alleen het bouwhuis met schuur en
de ruïne van het kasteel.
Vanaf 1994 tot maart 2006 heeft
het landgoed een reconstructie on
dergaan, waardoor de cultuurhis
torische betekenis beter zichtbaar
is gemaakt. Een gesprek over de
werkzaamheden met Ron Blom,
vanaf 1990 beheerder Gelderse be
zittingen waaronder Nettelhorst
valt.
Historie
De aloude havezate wordt reeds
genoemd in 1133. Eén van de he
ren Nettelhorst, Lambertus van
Nettelhorst, kwam om tijdens de
noodlottige slag bij Ane in 1227.
In 1510 vestigden zich de eerste
van Heeckerens op Nettelhorst en
de laatste telgen uit deze familie
bewoonden het kasteel tot 1834.
Het kasteel ging toen over in han
den van J.D.C. baron van Heecke-
ren van Wassenaer, heer van
Twickel. Na tientallen jaren leeg
stand werd het in 1875 afgebro
ken.
Net voor de afbraak bezocht de
wandelende dominee J. Craandijk
het landgoed Nettelhorst en
schreef in zijn eerste boek 'Wan
delingen door Nederland met pen
en potlood': "Straks komt boven
de lange boomenreeks even het
torentje van het huis Nettelhorst
uit", en ging vervolgens in op de
omgeving, "voorts is 't meestal
laag en broekerig weiland en dras
sige heide." In 1876 komt de wan
delende dominee weer langs Net
telhorst en schreef in zijn tweede
boek: "Voor den zomer van 1875
hadden wij ter zijde van den
Borculoschen weg het kasteel Net
telhorst zien liggen. Het torentje,
dat indertijd boven het dak uitstak,
is nog gespaard, maar overigens
behoort ook de Nettelhorst tot de
adellijke huizen die gesloopt zijn".
Reconstructie
In 1994 heeft Ron Blom het plan
geschreven voor de reconstructie
van het landgoed Nettelhorst dat
nu in de afrondende fase zit.
"Het kasteel met de binnenplaats
was omsloten door een gracht van
15 a 20 meter breed en het grond
gebied daarbuiten door een
smallere gracht. Dit grachtenstelsel
hebben we in 1994 opnieuw uit
gegraven".
Op basis van een hydrologisch on
derzoek is in 1999 de wateraanvoer
vanuit de Berkel naar het grachten
stelsel hersteld. Bij dit onderdeel
van de reconstructie wordt het
water in het grachtenstelsel mid
dels een windwater-molen op peil
gehouden," aldus een enthousiaste
beheerder.
In 2003/2004 werd het vroegere
ovaal op de voorplaats weer in ere
hersteld en de beplanting rond het
bouwhuis aangepast. Slotfase van
het project is de reconstructie van
een houten brug over de buiten
gracht.
Natuurwaarde
"Vermeldenswaardig is", aldus
Ron, "dat korte tijd na het uit
baggeren van het grachtenstelsel
zich een populatie boomkikkers
heeft gevestigd op Nettelhorst. Al
vorens het water in de grachten
komt, wordt het door een rietveld
gefilterd, waardoor de water
kwaliteit voor de boomkikker ge
waarborgd blijft." Een goed voor
beeld van de positieve gevolgen
voor de natuur van een op cultuur
historie gericht project.
Gezien de aard der werkzaamhe
den heeft de provincie Gelderland
archeologisch onderzoek laten uit
voeren op het terrein met als con
clusie: "een terrein van hoge ar-
cheologische waarde".
Subsidies
Het totale project werd, behalve
door de Stichting Twickel, mede
gefinancierd door de provincie
Gelderland (regeling natuur, bos en
landschap), regeling Waardevol
Cultuur Landschap en het Fonds
Vernieuwing Landelijk Gebied.
Helmig Kleerebezem
Met dank aan Ron Blom
Dit artikel werd, met toestem
ming, overgenomen uit het
"Twickelblad", jaargang 15,
voorjaar 2006. Tijdschrift van de
Stichting Twickel en de Vereni
ging Vrienden van Twickel.
Aangevuld met een luchtfoto van
het opnieuw uitgegraven
grachtenstelsel.
10
Nettelhorst in de zomer van 1875. Tekening uit
'Wandelingen door Nederland met pen en potlood'.
Land van Lochem 2006 nr. 2
