en de details van de vensters in de voorgevel zijn 18de-
eeuws, maar de gebintconstructie in het gebouw is veel
ouder, misschien nog wel laatmiddeleeuws. Typerend
voor de vensters in de 18de eeuw zijn de zware gepende
kozijnen met vaste tussendorpel (het kalf) en de ramen
met de kleine ruitjes. Alleen de benedenramen kunnen
met luiken worden afgesloten.
Ook het fraai beplante erf heeft een authentiek karakter.
Links voor staat een klein bakhuis en links achter een
bakstenen schuur, ook van het hallehuistype. Ook deze
schuur heeft een gebintconstructie, die veel ouder is dan
de buitengevels. Op het westelijke deel van het erf staat
een éénroedige hooiberg met rieten hoed.
Velhorst 3
Boerderij "Nieboer" is één van de oude boerderijen, oor
spronkelijk deel uitmakend van het landgoed de Velhorst.
Dit landgoed bezit een middeleeuwse oorsprong en heet
te destijds "Vrollehorst", "Varlehorst" of "Vralehorst".
In 1505 wordt de huidige naam voor het eerst genoemd.
Het tegenwoordige landhuis dateert grotendeels uit de
18de eeuw, toen een gebouw uit de 16de of 17de eeuw werd
verbouwd tot herenhuis. "Nieboer" stond oorspronkelijk
bekend onder de naam Klein of Nieuw Velhorst, dit ter
onderscheid van Groot Velhorst, de huidige boerderij
Scholten (Velhorst 6). De hallehuisboerderij is in de 18de,
19de en vroege 20ste eeuw herhaaldelijk verbouwd. In de
linker zijgevel bevindt zich een ingemetselde steen met
het jaartal 1881, duidend op een verbouwing van de deel.
Rond 1926 werd het woongedeelte aangepakt, waarbij
de kap werd verhoogd en er een woonverdieping op
zolder werd aangebracht. Tot het uitgestrekte erf behoort
een groot aantal karakteristieke bijgebouwen uit diverse
bouwtijden. Voor de boerderij een waterput met haal.
Velhorst 6
Deze grote hallehuisboerderij werd vermoedelijk al in de
middeleeuwen gesticht. Vroegere heette het erf "Groot
Velhorst", tegenwoordig "Scholten". Het uiterlijk van
de boerderij wordt bepaald door 18de en 19de-eeuwse
elementen, maar de gebinten zijn mogelijk veel ouder.
Bijzonder is de uitbouw tegen de linker zijgevel van het
woongedeelte, een variant van de zogenaamde enskamer,
een van de boerderij afgescheiden woongedeelte, dat was
bestemd voor de "olde leu", de ouders van boer of boerin,
die op het erf bleven inwonen, nadat het bedrijf door zoon
of dochter was overgenomen. Dergelijke enskamers zien
we veel in het oostelijke deel van de Achterhoek en in
Twente, waar ze meestal op de voorgevel aansluiten in
plaats van op de zijgevel zoals bij boerderij Scholten.
Dochterenseweg 33 en 35
Boerderijtje "De Berkelkamp" is in 1908 gebouwd als
(land)arbeiderswoning met kleine deelruimte, als onder
deel van het landgoed de Velhorst. Samen met het naast
gelegen "Nieuw Bruggink" (Dochterenseweg 35) diende
het pandje als huisvesting van tot het landgoed beho
rende (land)arbeiders. Het zijn voorbeelden van kleine
hallehuisboerderijen, met gedeeltelijk rieten kap en een
voorgevel met vensters met schuiframen en luiken.
21
Dochterenseweg 35
Velhorst 3
Velhorst 6
Land van Lochem 2005 nr. 3
