De andere kant van Lochem
Bommen op Lochem
Wim Nijman
Er is veel geschreven over de bevrijding van Lochem, maar hoe ging het in Klein Dochteren? Zaterdag
was het 's middags een chaos van terugtrekkende Duitsers die vanaf de Wildenborg kwamen. Boven
hun hoofden ontploften artilleriegranaten, dus de angst zat er goed in. Een verkenningsvliegtuigje hield
alles in de gaten. Een oude zenuwachtige Duitser stamelde angstig op mijn vraag of hij bang was voor de
vliegtuigen: "Ach Mensch, du weiBt gar nicht was richtige Angst ist." En hij slingerde met zijn fiets richting
de Koedijk. Twee anderen werden beschoten door een jeep vanaf ongeveer waar nu Ruighenrode is. De
zendinstallatie op hun fiets was doorzeefd, maar zij vluchtten met achterlating van die installatie. Die is later
opgehaald door een amateur uit Lochem.
Mijn vader moest een paar maal oversteken en toen durfden de laatste Duitsers ook. Zondagmorgen al vroeg
reden er twee Canadese lichte tanks vanaf Vorden richting Zutphen. Ze gingen vermoedelijk via de Boekhorst
over de Boevinkbrug. De voorste kwam in een hinderlaag (zie vorige Land van Lochem, bladzijde 19). Een
tank kwam terug met de drie gewonden van de eerste en stopte voor ons huis. De drie gewonden werden
binnengebracht. Eén was er heel erg aan toe en vermoedelijk reeds dood. Hij werd zo op de stenen vloer
gelegd. Een ander was aan het hoofd gewond en de derde aan zijn been, dat erbij bengelde. Ze maakten
radiocontact en uit de colonne die toen kwam, vloog een Rode-Kruisjeep en nam de drie gewonden mee. Die
colonne duurde dagen en stond onder bevel van generaal Craerer (volgens zeggen). De goede tank ging
richting Vorden en kwam later terug. Voor ze weggingen werd ik geroepen bij die tank. De Canadees vroeg:
"Mof your radio?" Ik zei "Ja". "Mof your radio, you good for my friends, you radio Mof." Daar stond ik, met
een Duitse volksontvanger en we hadden geen elektriciteit. Maar later wel en hij speelde prima; je kon alles
ontvangen.
Even voorbij waar nu de golfbaan is stond de artillerie die over het kanaal schoot. Later kwamen we bij het
tellen op ca. 4000 hulzen van koper.
Door het draaien was de bocht in de weg van Vorden naar Zutphen zo kapot de Canadezen daar puin in
gooiden. Vermoedelijk afkomstig van de verbrande boerderij van Bokhorst aan de Zwiepseweg. Terwijl Cana
dezen met die weg bezig waren kwam er een wagen met krijgsgevangenen langs, die richting Vorden ging. Ik
stond te kijken en één gevangene gooide een portefeuille naar me toe. Een Canadees was me voor en stak hem
in zijn zak. Later kwam juffrouw T. om de portefeuille op te halen; die was van haar halfbroer O. Drie van die
jongens O. waren allen in Duitse dienst gegaan. Maar ik had dat ding niet.
Later heb ik gehoord dat de Canadees, die gesneuveld was bij het station Laren-Almen, Reggie genoemd
werd. R. B. Schouten, private nr. C12034 van het Royal Regiment of Canada is in Holten begraven op plot 2,
row G, graf 5. Hij kwam uit Kingston, Ontario, 366 Ridiaustreet, Canada. Volgens zeggen. Maanden later was
de divan binnen nog niet vrij van gestold bloed. De koppel, patroontassen, revolverholster heb ik nog. De
korte leren jas heb ik 's winters thuis nog lang gedragen, maar van binnen zaten er ook bloedvlekken.
Bertus Frank
Vliegtuigen boven Lochem
Op de Zuiderwal in de nazomer van 1944. Ik was als enig personeelslid van laboratorium Smithuis
overgebleven. De andere collega's waren ondergedoken of te werk gesteld in Duitsland.
Op een middag, ik was even alleen aan het werk, kwamen er een paar vliegtuigen heel laag over. Ze
bleven rondcirkelen boven het gedeelte van de Westerwal en de Walderstraat. Uit nieuwsgierigheid liep ik de
tuin in en zag dat ze plotseling een paar bommen lieten vallen. Dit was heel kortbij en na een zware dreun zag
ik een zuil van stof en in het stof allemaal vellen papier. De bommen waren terechtgekomen op de zaal van
Café Bielderman op de hoek van de Walsteeg en de Blauwe Torenstraat. Er waren gelukkig geen slachtoffers,
maar de zaal lag volkomen plat. De vellen papier die ik gezien had waren van Muziekvereniging "Aeolus".
Deze had hier haar oefenlokaal. Een flinke strop dus. Wat ik me als 15-jarige afvroeg: wat hebben die Engelse
vliegtuigen hier te zoeken?
Heeft deze buurt geluk gehad?
Nu, zo'n 60 jaar later zijn er weer veel oorlogsherinneringen naar boven gekomen, mede door allerlei verhalen
in kranten en bladen. Daardoor kwam ook bij mij de vraag van toen weer op: waarom zijn er bommen gegooid
27
Land van Lochem 2005 nr. 2
