zien. Beide grachten waren getuige
Van Deventer met water gevuld.
De buitengracht werd gevoed door
een aftakking naar de Berkel in de
noordoosthoek van de omgrach-
ting. Hoe de binnengracht aan
zijn water kwam is niet helemaal
duidelijk. Er zullen waarschijnlijk
op één of meer plaatsen duikers of
kleine verbindingskanaaltjes zijn
geweest om ook de binnengracht te
kunnen voeden. Een rudiment van
zo'n verbindingkanaaltje is nog te
zien op de kadastrale kaart uit de
late 19de eeuw, waar de noordoos
telijke gracht aan de buitenzijde
een kleine uitstulping toont.
Tussen beide grachten lag een
smalle strook grond, waarschijn
lijk een wal, opgeworpen met
aarde afkomstig uit één van beide
grachten. Van Deventer heeft over
deze wal een pad getekend, dat toe
gankelijk was via de bruggen bij de
drie stadspoorten. Waarschijnlijk
was het pad aangelegd om het on
derhoud aan grachten en walkanten
te vergemakkelijken. Direct aan de
binnengracht grensde de stenen
stadsmuur, die kort na 1330 in
baksteen zal zijn opgemetseld. Bij
graafwerkzaamheden zijn in het
verleden regelmatig funderings-
resten van deze muur blootgelegd.
Ze bleken te zijn gemetseld in een
groot formaat baksteen (klooster
moppen). G.Prop beweert, helaas
zonder bronvermelding, dat de
stenen voor de muren waren ge
bakken van leem uit de Lochemse
berg. De Wittewievenkuil zou van
oorsprong dan ook een leemkuil
zijn5.
De drie stadspoorten
De belangrijkste elementen in
de verdedigingsgordel waren de
stadspoorten. Lochem had er drie,
bij de toegangen tot de Smeestraat,
de Molenstraat en de Walderstraat.
Van Deventer duidt ze aan met
de naam "porta", maar is verder
nogal onduidelijk in de weergave.
De Smeepoort, die oorspronkelijk
"Bergpoort" werd genoemd be
zat een voorpoort. De stadsmuur
werd verder op enkele plaatsen
versterkt door muurtorens: één
op de zuidoostelijke hoek van de
vesting, één op de zuidwestelijke
hoek en één op de noordwestelijke
hoek. In de opening van de Blauwe
Torenstraat staat de "Blauwe To
ren" ingetekend. Halverwege de
Blauwe Toren en de Smeepoort
tekende Van Deventer nog een
kleine muurtoren. Tenslotte is er
nog een merkwaardig bouwwerk
met torenspitsje te zien direct
ten westen van de Molenpoort.
Waarschijnlijk is ook dit een
muurtoren. Opvallend is dat bij
grote delen van de muren aan de
oost- en de noordzijde torenachtige
versterkingen ontbreken. Gezien
de accuraatheid van Jacob van De
venter mogen we aannemen, dat
deze er rond 1560 ook niet waren.
In 1582 werd Lochem door het
Spaanse leger onder leiding van
Francisco Verdugo belegerd. Deze
historische gebeurtenis is aan het
einde van de 16de eeuw op een
prent vastgelegd (afb.3). Op deze
tekening zien we de situatie, die
Van Deventer al had getekend, wat
gedetailleerder weergegeven, maar
Xyic LOCHVjM -jvL&f'hfirfór
mtfctzcr rm
t.A.G L OCJfVAI Ctrtj fcfcócrt "Wart
J\fm (tonjers noJr Patatvet fort,
Dofl, erfafrren lêif nttuC (èfert
x)rm wtrjar crj(£tn
So kottipr Jër Staten rejimenr
Jèr befcarrunj sin cnJr
Verjreift Jtc Sp artier au/? JemfdTr
Die Stat vrnf buffer Jo erGettt
Lu itlatr, vtram, ff .'erjmj.- itfpljnJ ajjiejanr LOC HEM. Muit nwdtfit la Sov, en wvf. w a
cf-emal, ft g x'ri. pjHr VKfuJiller Ia Vjfe mr fJr Irvr jnv tn trjuetp jjui jranJ ntmirr Jmr aupjr
auexr a/ftutir, par ioooo j fytJ, et amo. a ritualCcnftramfl Info* Z'erJuje, JeJen rerir.-r
Je la a (Jrvf La» him Je LOCHEM Lr if Je JipUmln lan.
Afb. 3. Lochems ontzet, 1582.
Land van Lochem 2004 nr. 2
