Hartelijke groeten uit Lochem (6) -
De Vestingwerken van Lochem
CeesJan Frank
In deze aflevering van "Hartelijke Groeten uit Lochem" tonen we enkele historische
ansichtkaarten van de Lochemse stadsgracht en het kanon op de Oosterwal. De
middeleeuwse gracht met zijn bruggen en oude bomen behoorde tot de schilderachtigste
en daarom meest gefotografeerde plekjes van de binnenstad.
Afbeelding 1 is de ansicht
kaart "Lochem, Gracht
kijkje bij de Zuiderwal",
poststempel: 13 augustus 19??
(ca.1930).
Uitgeverij Boekhandel Schepers.
No.65
Collectie: C.J. Frank, Nijmegen.
Geadresseerde: Fam. P. Beunder,
Skagerrak 11, Zaandam
Op de adreszijde staat de volgende
tekst:
Beste An en Piet. Daar ik vanavond
maar niet naar huis schrijf, doe ik
't jullie. Moe en Pa zijn zeker wel
naar D. Wist ik nu tot hoe lang ze
daar bleven, dan schreef ik ze nog
wel. Wij zijn nog in L. en blijven
nog wel een paar dagen, maar tot
hoe lang weten we niet. 't Weer
blijft maar afwisselend. Zoo is 't
goed en dan weer giet 't van de
lucht. We trekken er toch even goed
op uit. Hartelijk gegroet van Betsy.
Het grachtgedeelte op de ansicht
kaart bestaat nog steeds. De foto
werd omstreeks 1930 genomen
vanaf de dan nog aanwezige brug
bij de Smeestraat. Het huisje rechts
stond achter het pand van Swaters.
Geheel op de achtergrond zien we
de brug tussen de Burgemeester
Leenstraat en de Blauwe Toren
straat. Aan beide zijden van de
gracht is een gedeelte van de oude
walbeplanting vervangen door
nieuwe aanplant. Het jonge groen
is nu uitgegroeid tot zeer beeldbe
palende bomenrijen.
Afbeelding 2 is de ansichtkaart
"Lochem. Gracht", poststempel:
19juni 1930.
Uitgave van Magazijn de Zon,
Lochem, 293 H
Collectie: C.J. Frank, Nijmegen
16
Geadresseerde: Aan den Jongen
juffrouw S. van Groningen, Spaar
bankstraat 14, Kampen.
Op de adreszijde staat de volgende
tekst:
Dirk en Hans.
Kort en krachtig, zonder groet en
geen mededelingen over het weer.
Ook Dirk en Hans kozen voor een
kaartje van de Lochemse gracht,
hier vanuit het noorden gefotogra
feerd bij de brug tussen Tuinstraat
en Kastanjelaan.
Dit is een vrij uitzonderlijk stand
punt. De meeste grachtkiekjes
in deze omgeving zijn genomen
vanaf de brug in zuidwestelijke
richting, over het stuk gracht
langs de Oosterwal, dat begin
jaren dertig werd opgeofferd aan
een nieuwe verkeersweg. Bovenal
fungeerde de brug als uitkijk
punt richting Tuinstraat, met de
Gudulatoren op de achtergrond,
of richting Kastanjelaan met aan
weerszijden van de entree de nog
steeds bestaande schilderachtige
villa's. Ook van deze stadsbeelden
werden tussen circa 1900 en 1940
talloze ansichten vervaardigd. De
brug, die eind 19de eeuw werd
aangelegd bij de realisatie van de
Tuinstraat, als verbinding naar de
nieuwe woonwijken, die vanaf
ongeveer 1880 zuidoostelijk van
de Lochemse binnenstad werden
aangelegd, verdween met de aan
leg van de rijksweg in 1932.
Verder gunt de ansicht nog een
blik op de Remonstrantse kerk en,
tussen de bomen in het midden,
de schouwburg op de Oosterwal.
Evenals op de andere ansicht is
ook hier nieuwe boomaanplant
zichtbaar.
Afbeelding 3 is de ansichtkaart
"Oud kanon te Lochem, uit den
tachtigjarigen oorlog", poststem
pel: niet leesbaar.
Uitgave van N.V Uitg. Mij. "Rem
brandt", Utrecht. No.8.
Collectie: C.J. Frank, Nijmegen
Geadresseerde: Den Heer B.
Kroondijk en echtgenoote en kin
deren, Enschede (O), Leijdseweg
35.
Op de adreszijde staat de volgende
tekst:
Afz. Bertus en Tine.
Op deze ansichtkaart uit omstreeks
1935 staat het kanon op de Ooster-
wal afgebeeld. Het gevaarte, dat
naar alle waarschijnlijkheid dateert
uit de periode van de Tachtigjarige
Oorlog (1568-1648), werd in de
19de eeuw bij baggerwerkzaam-
heden in de Lochemse vesting
grachten boven water gehaald.
Aanvankelijk kreeg het de be
stemming van schamppaal, totdat
Burgemeester en Wethouders van
Lochem er in 1894 door de direc
teur van het Nederlands Museum
voor Geschiedenis en Kunst te
Amsterdam op werden gewezen,
dat zij een wel heel bijzonder
historisch stuk in bezit hadden.
Het kanon werd gerehabiliteerd
en kreeg een plaatsje op de wal.
Via het Departement van Oorlog
kon men in 1910 een zogenaamd
houten rolpaard bemachtigen, dat
afkomstig was uit het magazijn van
de artillerie te Dordrecht. Op dit
rolpaard of affuit is het kanon zo
opgesteld, alsof het ieder moment
in actie kan komen om Lochems
veste te verdedigen.
Bronnen:
J. Klein Egelink en A. Dieperink, Ge
Land van Lochem 2004 nr. 2
