Lochem 1937 - de automatische telefoondienst doet zijn
intrede
Jan Klein Egelink
Op 7 september 1937, ongeveer 65 jaar geleden en ruim 30 jaar na het in gebruik nemen van
de handcentrale, was het zover. De ruim 300 op het telefoonnet aangesloten Lochemers konden
automatisch gaan telefoneren. Op die dag, om 13.00 uur precies, waren voor de plaatselijke
„telefoonjuffrouw" de werkzaamheden grotendeels ten einde en behoorde het oude
telefoontoestel met de slinger tot het verleden. Dat wil zeggen voorlopig. Niemand kon op
dat moment bevroeden dat dit antieke toestel een kleine tien jaar later weer van de zolder
moest worden gehaald. De amateurhistoricus A. Dieperink heeft in zijn interessante
verhandeling „Van bodediensten tot PTT" over de lokale telefoonhistorie het een en ander al
gememoreerd. Zie bladzijde 7 van het boek „Grepen uit de geschiedenis van Lochem" (1985).
In aanvulling hierop zijn er nog wel een paar dingen die voor geïnteresseerden in de PTT-
geschiedenis mogelijk van belang zijn.
Het initiatief om Lochem
telefonisch bereikbaar te
maken is ongeveer hon
derd jaar geleden uitgegaan van
het toenmalige Verfraaiingsge
zelschap (V.G.), de voorloper van
de huidige VVV. Vooral door de
vele hotelhouders, die toen in de
zomer nogal wat gasten van een
zekere importantie te logeren kre
gen, werd bij het V.G. aangedron
gen op een snelle communicatie
met andere plaatsen. Aan dit ver
zoek wilde het V.G. graag voldoen
maar zo gemakkelijk als het leek,
was het nu ook weer niet.
Alleen al om financiële redenen
moest het systeem zo eenvoudig
mogelijk gehouden worden en ook
het aantal belangstellenden voor
deze nieuwe vinding moest zo
groot zijn dat het de moeite van
de te maken kosten waard was.
Om te beginnen won het V.G. in
mei 1904 inlichtingen in bij ver
schillende telefoonmaatschappij
en. Als voorwaarde werd toen
gesteld dat zich minstens veertig
gegadigden voor een aansluiting
moesten melden. Het abonne
mentsgeld zou voor Lochem en
het buitengebied f 45,- gaan be
dragen. Per aansluiting zou f45,-
worden geheven plus een bedrag
van f3,- voor elke honderd me
ter buiten de kring van Lochem.
Door het V.G. werden circulai
res rondgestuurd waarin werd
opgeroepen lid te worden van een
Lochemse telefoonmaatschappij.
Bij directe inschrijving hoefde
men geen entreegeld te betalen.
Wie zich later aanmeldde moest
dat wel doen. De voorzitter van
het V.G., Ds A. Karel E. Horst,
en secretaris A. Staring deden
alle mogelijke moeite om de men
sen te wijzen op het belang van
dit nieuwe communicatiemiddel.
Vooral op de neringdoenden werd
een beroep gedaan.
Een maand na dit eerste initiatief,
op 8 juni 1904, werd tijdens een
bestuursvergadering de telefoon
kwestie weer aan de orde ge
steld. Tegen de verwachting in
was het bestuur zeer teleurge
steld. Lochem bleek niet zo voor
uitstrevend te zijn als was ge
dacht. De hoteliers waren
weliswaar grote voorstanders
maar slechts weinig neringdoen
den waren enthousiast. Van deze
categorie zagen velen de directe
voordelen ervan niet in en boven
dien vonden ze de kosten te hoog.
Desondanks werd door het V.G.
besloten om een telefoon
commissie in het leven te roepen.
Daarin hadden zitting de heren
Mr. H.P. Berlage, E. Franken,
W.F. Lefèber en Mr. J.G. ridder
van Rappard.
Omdat op de grote hoeveelheid
circulaires die waren rond
gestuurd slechts 38 reacties wa
ren binnengekomen - twee te
weinig om iets te beginnen - kon
het V.G. voorlopig weinig onder
nemen. Vooral de winkeliers ble
ven dwarsliggen. Nogmaals ver
klaarden zij dat hun de noodzaak
niet was gebleken. Volgens de
meeste winkeliers en kleine za
kenlieden kwam de telefoon
slechts aan één categorie ten
goede, namelijk die van de hoge
heren. De welgestelden konden
volgens hen de dagmeisjes
wel aan de kant doen; de bood
schappen konden nu wel per te
lefoon afgehandeld worden." Ook
vreesden ze achteruitgang en con
currentie omdat de vaste klanten
dan te gemakkelijk iets van elders
zouden kunnen betrekken.
Het V.G. vond dit maar een pri
mitieve gedachtengang. Het was
toch ook, zo redeneerde dit ge
zelschap, een manier om het de
klanten gemakkelijk te maken.
Hoe dan ook, men begreep er
hier nog maar weinig van. Toch
besloot het bestuur verdere po
gingen te doen om Lochem aan
gesloten te krijgen.
En er kwam een oplossing. Van
Rijkswege werd bekendgemaakt
dat voortaan in het hele land aan-
4
Land van Lochem 2003 nr. 3
