Boekensignalement
CeesJan Frank
In deze rubriek worden nieuwe uitgaven besproken waarin de historie van de gemeente Lochem
een rol speelt.
A. Dieperink, De geschiedenis
van de oude begraafplaats aan
de Zutphenseweg te Lochem
1829-1978, Lochem 2003, 42 p.
In eigen beheer uitgegeven ver
handeling over de geschiedenis
van de oude Lochemse begraaf
plaats aan de Zutphenseweg.
Veel aandacht is er voor de peri
kelen rond de totstandkoming en
de aanleg van het terrein, dat op
1 januari 1829 voor begravingen
werd geopend, maar er wordt
maar heel summier ingegaan op
wat er destijds concreet aan de
Zutphenseweg werd gereali
seerd. Zo ontbreekt een karakte
risering van het plan van aanleg,
dat in opzet en inrichting heel ty
perend is voor de eerste helft van
de negentiende eeuw. Is er een
specifieke ontwerper of tuin
architect aan het werk geweest
of heeft de gemeente het plan zelf
gemaakt? Hoe zat het met de
beplanting? Hoe was, de standen
maatschappij van de negentiende
eeuw gedachtig, de klasseninde
ling ingericht? Wie was verant
woordelijk voor het ontwerp van
de beide gebouwtjes bij de entree
tot het terrein en wanneer zijn
deze gebouwd? Een wat diep
gaandere veldstudie van het ter
rein, gecombineerd met het ar
chiefonderzoek had op verschil
lende van bovenstaande aspecten
wat meer licht kunnen werpen.
Uit de verdere geschiedenis van
de oude begraafplaats worden
vervolgens enkele facetten wat
nader uitgewerkt, zoals het werk
van de doodgraver, het aanbren
gen van de spreuken van dichter
A.C.W. Staring boven het toe
gangshek en enkele bijzondere
graven op het terrein. Interessant
is het hoofdstuk over de oprich
ting van het grafmonument van
de geoloog W.C.H. Staring. Ook
behandelt de auteur enkele
spraakmakende begrafenissen,
die de Lochemse Courant haal
den. Het was aardig geweest, als
ook de twintigste-eeuwse ge
schiedenis van de begraafplaats
wat verder was uitgediept. Een
belangrijk moment was bijvoor
beeld in de jaren dertig de ope
ning van de nieuwe begraafplaats,
verderop aan de Zutphenseweg,
omdat het oude terrein inmiddels
vrijwel vol was. Nieuwe graven
werden er sindsdien niet meer uit
gegeven; er kon alleen nog be
graven worden in al bestaande of
uitgegeven (familie-)graven. Met
de officiële sluiting van de oude
begraafplaats in 1978 ging het
terrein een geheel nieuwe fase
van zijn bestaan in. Aanvankelijk
dreigde het in vergetelheid te ra
ken, een niet zo gunstige ontwik
keling, omdat deze maar al te vaak
kan leiden tot het uiteindelijke
besluit tot ruiming. In de vroege
jaren negentig is de ingangspartij,
bestaande uit de beide wit ge
pleisterde gebouwtjes en het hek
werk op de gemeentelijke monu
mentenlijst geplaatst. Een eerste
erkenning van de hoge cultuurhis
torische waarde van de begraaf
plaats. Later volgde de restaura
tie van de entree. In 1998 begon
de Werkgroep Oude Begraaf
plaats, tegenwoordig nog steeds
een onderdeel van het Historisch
Genootschap, met haar
onderhouds- en herstelwerk
zaamheden, met het doel de oude
begraafplaats als een monument
voor de gemeenschap te behou
den. Een belangrijke gebeurtenis
was de restauratie van het Sta
ringmonument in het voorjaar van
2003 (zie Land van Lochem, au
gustus 2003).
D. Hiddink, Beelden uit een
"Naoberschop" rond 1950,
Lochem 2003, 132 p.
In deze uitgave gaat Dinie
Hiddink terug in de tijd met een
groot aantal historische foto's van
de buurtschap Zwiep. Vele prach
tige, nooit eerder gepubliceerde
opnamen van Zwiep en zijn vroe
gere bewoners heeft ze geordend
in 36 hoofdstukjes, die elk een
bekend gebouw of een van de ve
le boerderijen en huizen in Zwiep
tot onderwerp hebben. De foto's
geven aanleiding tot het vermel
den van vele wetenswaardig
heden over de geschiedenis van
gebouwen en bewoners, hun wo
nen en werken. Het zwaartepunt
ligt hierbij weliswaar in de periode
rond 1950, maar ook de eerste
helft van de twintigste eeuw komt
ruimschoots aan bod. Mw Hid-
dink schetst zo een fraai beeld
van Zwiep in vroeger tijd. De
meeste foto's zijn afkomstig uit
de particuliere fotoalbums van de
inwoners van Zwiep. Het boekje
mist helaas een korte inleiding,
waarin iets in algemene zin over
de buurtschap Zwiep en de
"naoberschap" wordt verteld en
de opzet van het boekje wordt
verklaard. Ook zou het interes
sant zijn geweest te weten hoe
deze bijzondere uitgave tot stand
is gekomen. De zoektocht naar
al dat mooie en unieke beeld
materiaal moet een prachtige be
levenis zijn geweest!
J. Nengerman en B.J. Kok (coör
dinatie), L.H. Maas en A.H.G.
Schaard (red.), Boerderij- en
veldnamen in Lochem, uitgave
van Stichting Staring Instituut en
de Mr. H.J. Steenbergenstichting,
Doetinchem 2003, 143 p., ISBN
90 73667 56 9
In oktober verscheen, na jaren
lang onderzoek door de werk-
29
Land van Lochem 2003 nr. 3
