de Lochemse binnenstad zijn
ze hier en daar nog te zien. Zo
had het pand van boekhandel
Lovink, voor de ingrijpende
verbouwing en verhoging rond
1900, rechts naast de win
kelingang een driezijdige uitstal
kast met roedenramen. De mees
te winkeliers verkochten hun wa
ren echter gewoon achter nau
welijks van een woonhuis te
onderscheiden vensters.
Een tussenfase naar een echte
winkelpui over de volle breedte
van de gevel, wordt gevormd door
het koppelen van het deurkozijn
aan één of beide van de naast ge
legen vensterkozijnen. De oud
ste nog bewaarde winkelpui in
Lochem is een voorbeeld van
dit type. Het pandje Blauwe
Torenstraat 5-7 heeft zo'n pui,
waarin de kozijnen van deur
en aan beide kanten gelegen
vensters één geheel vormen. De
ramen hadden oorspronkelijk een
6-ruits verdeling en waren zoals
bij woonhuizen uitgevoerd als
schuifraam. Het rijk uitgevoerde
houten snijraam in het bovenlicht
van de deur wijst op een datering
rond 1840.
De eerste volledige
winkelpuien
In het derde kwart van de negen
tiende eeuw verschijnen de eerste
volledige winkelpuien in het
Lochemse straatbeeld. De oude
woonhuisvensters en de toegang
werden uitgebroken en vervan
gen door een zich meestal over
de volle gevelbreedte uitstrek
kende pui. Deze bestond uit een
lage plint en bewerkte verticale
houten lijsten (pilasters), die aan
de bovenzijde een rijk gesneden
houten kroonlijst dragen.
Het raamwerk omlijstte een win
keldeur met glaspaneel en één
of meer grote etalageruiten. Bij
bredere puien zat de ingang in het
midden. De houten lijsten werden
naar believen sober of rijk ver
sierd met panelen, snijwerk, con
soles en kapitelen. De firmanaam
en de belangrijkste koopwaar
schilderde men in sierlijke let
ters op het fries in de horizontale
kroonlijst. Ook op de ruiten ver
schenen opschriften.
Van deze houten winkelpuien
zijn verschillende voorbeelden
bewaard gebleven. Eén van de
oudste is die van Walderstraat 25
(circa 1870), een pui die eigenlijk
nog een mengvorm geeft te zien
van het oudere type met gekop
peld deur- en vensterkozijn, en
een volledige winkelpui.
in het interieur en duidden de
winkelfunctie van het pand aan.
Anders dan in de woonhuisven
sters werden in deze uitstalkasten
al gauw grote, kostbare ruiten
toegepast. Op oude foto's van
29
Blauwe Torenstraat 5-7, één van de oudste winkelpuien in Lochem
Walderstraat 25, houten winkelpui uit circa 1870
Land van Lochem 2002 nr. 2
