met groen en bloemen en met
het N.A.D. embleem. De com
mandant van het kamp begroette
opperarbeidsleider Rigter uit
Apeldoorn. Die woonde vroeger
in Lochem, was tot 1942 eigenaar
van hotel Aurora, was ooit kapi
tein in het voormalig Nederlands
leger en aanvankelijk leider van
de in 1933 te Lochem opgerichte
N.S.B.-afdeling. Tenslotte deelde
de commandant nog mee dat het
in de bedoeling lag om nog een
meifeest en een oogstfeest te
houden. Voor zover we weten is
het er niet meer van gekomen.
Wel sukkelden tot juli 1944 de in
januari opgeroepenen hun dienst
tijd door. Dagelijks klonken ook
toen nog de arbeidsdienstliederen
door de Lochemse straten als de
N.A.D. op mars was en ook zag
men de jongens door Lochem
slenteren in hun vrije tijd.
Invasie
De invasie, waar zo vaak over
gepraat was, begon dan eindelijk
op de 6e juni van dat jaar. Snel
ging de opmars aanvankelijk niet.
Maar in juli en augustus kwam
de doorbraak in Frankrijk en ook
voor ons land leek de bevrijding
begin september nabij. In de
opwinding van Dolle Dinsdag,
5 september, werd het kamp
Ampsen - zonder dat daartoe
eigenlijk het bevel was gegeven
- hals over kop verlaten. Met de
spaarzame autobussen die toen
nog reden, probeerden de jongens
hun woonplaatsen te bereiken.
Sommige jongens doken onder
in de omgeving, bang om opge
pakt te worden of naar Duitsland
te worden gestuurd. Zo verging
het tenminste een arbeidsman die
toen hulpkok was in de keuken.
Hij dook onder bij de familie B.
in de buurt van het kamp. Hij
bleef daar de hele strenge winter
van 1944-1945 en hielp bij aller
lei werkzaamheden. Hij trouwde
later een Lochems meisje. Na
de oorlog vestigde hij zich in
Noord-Brabant, maar verhuisde
na zijn pensionering weer naar
Lochem. Volgens zijn zeggen
waren er vóór de evacuering van
het kamp in september nog een
kleine honderd arbeidsmannen
aanwezig. Ook het kader had
zich grotendeels uit de voeten
gemaakt. Enkelen van hen doken
de illegaliteit in. Wie fout was
geweest, probeerde zich in die
winter te rehabiliteren door aan
allerlei zogenaamde verzetsacti
viteiten deel te nemen. Na de ont
ruiming schijnt het kamp Am-
psen eerst nog als legerplaats
gediend te hebben voor een groep
Duitse SS-ers. Lochem was in die
winter overstroomd met Duitse
soldaten die overal inkwartie
ring eisten. Na de bevrijding,
half april 1945, werden er ook
gedetineerden - N.S.B.-ers en
collaborateurs - in opgesloten.
Daarna vinden evacués, die hun
woonplaatsen elders nog niet
konden bereiken, er een tijdelijk
onderkomen. Nadien diende het
kamp als internaat voor moeilijk
opvoedbare jongens.
De plaats waar ruim zestig jaar
geleden de N.A.D. haar bivak
opsloeg ligt er nog steeds, te mid
den van de mooie en stille natuur
van Ampsen en Exel. Alleen de
barakken van toen zijn vervangen
door mooie solide gebouwen.
Dikwijls nemen personen die
destijds als arbeidsman in Amp-
sen dienden de gelegenheid waar
om in gezelschap van vrouw, kin
deren en kleinkinderen plaats en
omgeving op te zoeken waar hun
destijds de zogenaamde dienst
aan gemeenschap en kameraad
schap werd voorgehouden.
Bronnen
14
Broeke, HJ. ten e.a., Lochem in oorlogstijd 1940-1945. Historische Vereniging Lochem-Laren, 1985 (blz. 84, 85, 86)
Jong, L. de, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog. Staatsdrukkerij/SDU Uitgeverij 's-Gravenhage,
1969-1991 (delen 4, 5, 6, 9, 12)
Informatie: WvB. te Venlo, D.H. te Lochem, vM. te Lochem, Kl.E. te Lochem, R. te Laren Gld.
Ingekomen stukken gem. Laren Gld.: 1941 febr., maart; april 1942
Lochemsche Courant: sept.1940; aug. 1941, jan. 1942, mei 1942, aug. 1942, dec. 1943, febr. 1943, maart 1944
Foto's: B.Br. te Rotterdam, F.vB. te Utrecht, T.C.J.Pf. te Lochem, archief gemeente Lochem, Lochemsche Courant, J.
Klein Egelink.
Land van Lochem 2002 nr. 2
