Ampsen bevolkt door alweer de
4e lichting. Van begin januari
tot mei 1943 gebeurde er eigen
lijk weinig spectaculairs in het
arbeidskamp te Ampsen. Men
hield zich, als het jaar daarvoor,
bezig met de gewone dagelijkse
werkzaamheden. Wel raakte de
dienst steeds verder in natio-
naal-socialistisch vaarwater.
Zoals we al zagen, was de aan
vankelijk zeer enthousiaste lan
delijke commandant majoor Breu-
nese al in augustus 1941 verdwe
nen. Hij werd opgevolgd door de
wat meer fanatieke commandant
De Bock. Veel kaderleden die de
zogenaamde nieuwe tijd propa
geerden infiltreerden geleidelijk
de kampen. Zij probeerden de
jonge mannen te indoctrineren
met nationaal-socialistische en
Germaanse propaganda. Dat
bleek uit lezingen die de jongens
verplicht waren bij te wonen.
In 1943 kwam het keerpunt in de
oorlog en kregen de geallieerden
De Dag van den Arbeid i
Lochem
geleidelijk de overhand. Dat
begon met het debacle bij Stalin
grad. Ook werden de Duitsers
verdreven uit Noord-Afrika.
Eind april kwam de mededeling
dat de militairen van het voor
malige Nederlandse leger weer
in krijgsgevangenschap moesten
worden teruggevoerd. Dit leidde
tot wilde stakingen, vooral in het
oosten van het land en dus ook in
Lochem. Meedogenloos werden
die stakingen door de Nazi's de
kop ingedrukt en dit kostte veel
Nederlanders het leven.
In februari 1943 was ook het
gemeentebestuur van Lochem
nationaal-socialistisch geworden.
Op de 27e van die maand werd
een N.S.B.-burgemeester, F.D.N.
van Elten, geïnstalleerd; tijdens
de plechtigheden die daaraan
verbonden waren werd ook een
groot deel van de arbeidsmannen
uit Ampsen verplicht om hieraan
deel te nemen. Ze paradeerden
voor de nieuwe "burgervader"
op de Markt voor het stadhuis.
Op 1 mei, de dag van de arbeid,
door de Duitsers op hun eigen
manier gevierd, was het de be
doeling dat de N.A.D.-Ampsen
en de meisjes van de Cloese geza
menlijk deze dag luisterrijk zou
den vieren met vlaggenparades,
spelletjes voor de kinderen en een
mars door de stad. Er was zelfs
een voetbalelftal geformeerd
dat het zou opnemen tegen een
van de Lochemse voetbalclubs.
's Avonds zou de Lochemse
bevolking worden uitgenodigd
bij de gemeenschapsavond in
het kamp. Of er veel gekomen
zouden zijn laten we maar in
het midden, maar het feest werd
afgeblazen. Hoe kwam dat? De
al gemelde stakingen waren nog
in volle gang en de Duitsers
hadden de uitzonderingstoestand
afgekondigd. Van zes uur 's
avonds tot vier uur 's morgens
hadden de burgers huisarrest.
De Lochemsche Courant gaf
het volgende commentaar: "Bij
zondere omstandigheden waren
er aanleiding toe, dat alle fees
telijkheden die ter opluistering
van de eerste meidag, de dag van
de arbeid, waren georganiseerd
moesten worden afgelast." Dit
gold ook voor het feest dat de
arbeidsmannen van Ampsen en
de arbeidsmeisjes van de Cloese
tezamen in Lochem zouden
geven. In Ampsen werd bij de
vlaggenparade als leuze voor
de eerste-meidag "vertrouwen"
uitgesproken.
Op 8 juni 1943 was het weer
zover. De dienstplichtigen van
de 4e lichting N.A.D.-Ampsen
zwaaiden af. Schop, uniform en
eetgerei werden ingeleverd. Na
zes maanden diensttijd kreeg
iedere arbeidsman een ontslag
briefje waarop stond of je je
best had gedaan, bijvoorbeeld,
matig, zeer matig, goed of heel
goed. Een soort getuigschrift
dus. In 1943 was het al zover dat
bepaalde kaderleden die "fout"
waren demonstratief het N.S.B.-
speldje droegen.
Voordat de 4e lichting afzwaaide
werd op vrijdag 4 juni om drie
uur 's middags door de jongens
en meisjes een defilé gehouden.
Zingend, begeleid door trom
geroffel trokken ze langs de
Schouwburg. Het defilé werd af
genomen door de N.S.B.-burge-
meester Van Elten en foute maar
ook "goede" autoriteiten. 's
Avonds was er een eenpansmaal-
tijd in de Schouwburg en konden
de mannen en meisjes afscheid
nemen van de burgers van Lo-
chem. Of er veel belangstelling
voor was is niet bekend gemaakt.
Inmiddels was in juni 1943 weer
een nieuwe groep arbeidsmannen
opgekomen. Interessant is mis
schien de vermelding dat - bij
gebrek aan collectanten - de man
nen dikwijls werden ingescha
keld bij de Winterhulpcollecte.
Omdat deze instelling - in 1940
waren de meeste liefdadigheids
instellingen gelijkgeschakeld
en in de Winterhulp Nederland
11
De\eecstè''Mel ia "de Dag van den Ar
beid en de-,Arbeidsdienst, die in onzer.
Achterhoek-zoo tijk vertegenwoordigd is.
heeft zich' opgemaakt- om dezen Dag toe
luisterrijk-mogelijk te vieren.'
In 'Lochem 'geschiedt dit in samenwer
king tusscherfide meisjes' van den AD.M.
eri de manhen van den NAD.
Des morgens on\ tien uur zullen de af-
deeiingén ;van den Arbeidsdienst op de
i marktj staan aangetreden voor den buc-
gemeestet ont,tpet^een vlaggenpacade de
jeesfelijkhederi.\dlein de kampen zijn bè-
góhneh. ih\de'stad 'vóórt te zétten. Hier
op'volgt hén marich door Lochem, waar-
ha een.v.oetbèlelftal Van dpn NAD. het
zal ..opnemen tegen een Lgchemsckyoet-
'balelftaL'.Tecwijl de mannen',zich riyet hel
ronde Aedet-bezighouden zullende meis
jes spelen'voor de Lochemsche Jcinderen
leiden', waarbij verschillende prijzen, kun
nen- worden .geWön'nlnl Jn' dên schouw
burg volgt: daarop.' ten -ëénpinsniaaltijd
voor dè beidé Arbeidsdiensten in onge
veer, vijftig ''kinderen. Vap - drie uur tot
kwartfover öier'zulleri de Mannen, en de
fnelsjés'' 6pldé Markt 'een -tadloSultzénding
van Hilversum hooren. 'Na een gemeen-
schappeli/kqn maaltijdder i mannen en
hieisjes wotdfHes avopds om'écht uur in
het kamp _AmP3en een gemeenschaps-
bvónd gehouden, waarbijede burgetij van
1 Lochem-wordtultgcnOodigd aantgtzig te
ijjn; A:"'' A
Uit de Lochemse Courant van eind april
1943, dit feest door omstandigheden
niet door.
Land van Lochem 2002 nr. 2
